Mother Tongue Literacy, Wakhi

Afghonistan en Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e Ghafch Dilchasp et Pũrmaghz K̃hikwor Zhindag: A Legendary Wakhi Folktale of Tosh Khon and Gul-e Qurbon from Afghanistan

August 15, 2023

Cẽ Fazal Amin Beg en

Khokah (Abstract)
Yem kum nivishetk ki dẽ trẽ pũrũtem wũzmetk, yemi yi ghafch pũrmaghz, dilchasp woz verz K̃hikwor zhindag kumdi ki bilkhusus ghafch ma’ruf et mashhũr dẽ Osyo-ae Miyona-e (Central Asia) K̃hikev mulung. Yem zhindag-e nungi “Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon.” Yem nivishetk-e maqsadi yi kushish k̃hak k̃he K̃hikwor ziker maqola tartiber zhindagev trẽ pũrũt wũzũmn. Sakes̃h ghafch fakhr mes̃h digar zik’ver k̃hũ hisa nivishn-e sũrater kat̃en magam K̃hikwor maqola et soyinsi ilmer dẽ k̃hikwor zik be sak oyo bas wezin a ney? Hayem maqsad et haten, yem nivishetki yi ozmoyish et yi z̃aqly hisa.
Dẽ milodi sol 2007 , ce malem ki wuz Afghoniston tu, hada wakhtem yem owog̃h-e sũrater sabt k̃hetu.Tosh Khoni yi Podshbachah woz Gũl-e Qũrboni yi Podshoh-e dheg̃hd. Yem buy kirdor’v-e liman tag ne winetk magam ce sokhtes̃h ghaybi andoz en yemishtes̃h liman goten woz okhres̃h yav-e tuy wost.Da zhindag g̃hẽtak en trẽ mis, yem nivishetkes̃h k̃hũ oghoz zhindag-e pasmanzar en wost. Cem en cẽbas, kum yem zhindagi ki tey, yow-e yi os̃hnoyig̃h et baladig̃hes̃h dẽ kũ joynkũzgev mulung wũzũmd. Skem’v-e poya, kum yi ghafch boy et verz zhindagi ki tey, ya’ni Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon, yowes̃h dẽ pũrũt wizit. Kum ikhtitomiya hisayi ki yem niveshetken tey, yowi anjom-e nung en. Demes̃h wuz yem tra yand nik̃hindeem et tayines̃h carem ki yem zhindagi cumer dẽ mũshobihat et farkh digar jay’v-e yemzel zhindagev mes̃h. Okhires̃h yem didig̃hik kushish carem ki cem zhindag’nes̃h ce sokht sabaq et darsev dũrzn bas wezin.

Oghoz: Pasmanzar et Os̃noyig̃h (Background and Introduction)
Yem dishni darkor ki kum be mũrdũm ce hũmũyd, dam’v-e farhang yoy kultur-e mulung adabiyotes̃h ghafch lup yi muqom, ya’ni jay, lecert.Hayem sokht, dẽ adabiyot-e dest, mukhtalif rang-e zhindages̃h be tumer muhim et lozim wocen ki yemishtes̃h saker ghafch chizev disũven.Awwal yem ki kum ziki ki tey, yow-e lokhs̃hn et g̃hẽtaki dẽ digar zik-e mũrdũm’v en cumer? Cumer haz̃ereng lavisht ki yashtev dẽ wakht et zamon en qiti tey yoy nes̃hetkev? Buyũng yem ki ya zhindagishtes̃h ya khalgev-e fikr et andisha’ves̃h woz yav-e k̃hetkũng yarkev saker trẽ pũrũt wũzmen. Truyũng yem ki ya fik’reisht skẽ kum kum mawzu’v-e gird, ya’ni qisa’v-e sar es̃h, c̃hawen?Cũbũrũng yem ki zhindagishtes̃h cumer da mũrdũm’v-e k̃hũ mulung mashhũr et ma’ruf woz skẽ khalg’v-e zik woz dam’v-e fikr et khiyolev ghal be tey?Panz̃ũng yem ki yem rang zhindagisht hada k̃hat mũrdũmev k̃hũ mulung cumer yizel woz cumer farkhes̃h caren?Shadhũng yem ki cumer az̃i zhindagishtev ki yashtev da digar zik’v-e mũrdũm’v-e mulung be hayem zel tey yoy cumer farkhev?Yem rang, woz be digar muhimiyat be tey ki yav-e s̃hukurgeni lozim. Hayem dẽstan, zhindagishtes̃h rost ki zhindag ne wocen yoy werc̃hen balki bibaho fikr et tasssawur woz ghafch dars et sabaq’ves̃h khalgisht cem’v en goten.
Hayem yi chandi bũnyodhi dalil’v en , sak loziman yem sabab’v-e dishen ki har zik et kultur-e mulung, sakes̃h yi ney yi hisober zhindag shitorkũzgev woz yod lẽcernkũzg goten. Yemi bishek ghafch ghanimat et rahmati haya zik et farghan-e mũrdũm-e haten. Bes̃hter yem be dẽ khũ khiyol lẽcerni lozim ki kum zikisht ki dẽ nivishetk nast magan skẽ g̃has̃hev yav yod likerk et sina beh sina limanerv rẽs̃hũvetk cẽ yi pũs̃ht en dẽ yi pũs̃ht-e mulung, ya zhindagishtep tag yi zel yoy yi khel ne wocen. Chizer ki yemishtesh hamish dẽ harakat werec̃hen da khalg’v-e harakat k̃hak en, cẽ yi jay en yi jay kuch k̃hak en qiti, woz dẽ haryi wakht et zamon en qiti. Sak yem be zarũr yod leceren ki kum zikisht ki dẽ nivishetk wezg woz dam’v-e mũrdũm’v-e pũrũt kum mashũr zhindagisht tey, yemi z̃ereng nast ki ya Qũron-e pok-e harfev rang damvi chiz farkh ne wũrek̃hk balki yi chandi zhindagshitorkũz’v-e bayon’vev sabt k̃hetk et yasht advoiyat-e hisa qaror vitk. Cumer z̃erengev ki yasht dẽ nivishetk ne wez et nẽs̃hetkev.
Wudhg hadem spo jahon, skem spo zamin-e ruy, kam yoy ziyot shadh hazor zik-e mũrdũmishtev ghal be zinda tey. Magam, kum jahongiryat yoy olamgiriyate -e hayem muhim woz khũshruy dawri ki ce wezg, cem-e sabab en, dẽ khalg’v-e trẽ liman lokhs̃hn ghafch tizig̃h wezg, bilkhusus rek̃hũng kum 30 sol en catrem ki tayinen, ya’ni ce ̃990 en catrem. Ce mal ki yem Internet-e noyoft dawr wezde, yeme kũli zik-e mũrdũm’vi trẽ liman gok̃ht woz ghafch bafigh’vi trẽ pũrũt wozomd dem batk dem insoniyat-e torkh.Garchi, ghafch ziyot bafig̃ht acem khũshruy dawr en, kheli chizishtev yem rang be tey ki dem dawr cam’v-e sab en dẽ har zik et farhang (kultur)yoy mazhab et Din-e qadr’vev (values) gha dẽ khatar pẽrvetk. Khususan, kum zikisht ki dẽ kam khalg’v en tu yoy teyev, ya’ni kam nafusisht tey, yashtev tek ghach ziyot dẽ mũshkilig̃h et zurig̃h pervetk. Kum kultur et zik-e khalgisht ki jald dem jahongiriyat yoy olamgiryat-e asarv pẽrvetk, yashtev k̃hũ shinokhev skẽ nũsn. Kum tatpup’v en dez̃hg dishn et donoyig̃h (Ilm et hikmat) ki ce tu, yaves̃h cẽ k̃hũ dhast’v en remin et teyev. Kum lup zikisht ki dem jahon tey, kumdisht ki dẽ nivishetk tek khũdken magam dẽ sayns et t̃eknoloji trẽ pũrũt, dẽ tijorat et siyosat trẽ pũrut, dẽ falsafah et adabiyot trẽ pũrut, woz torikhi lihoz en dẽ mazhab et ruhoniyat trẽ pũrut, yav-e skẽ digar zik’vev k̃hũ asarvev likerk et lecer’nes̃h.
Skem zamin-e ruy dem haz̃ereng holot’v en, oyo sak’rep chiz k̃hak wost? Yibu muhim vẽdekev drem pũrũt wũzũmn et k̃hẽnaki lozim, garchi gha serk cẽ mer en skem mawzu gird k̃haki mũshkil nast. Dremes̃h ghafch verzes̃h yem nivishetk res̃ht, ya dẽstan wuz kushish carem ki kũt̃ter c̃hawem. wuz tumer zarũr k̃hanemet arz carem ki har yi far, k̃hũynan to mirdina, ki k̃handes̃h yemi z̃hũ tat yoy z̃hũ nan-e zik, dẽ k̃hũ tanah awwal k̃hat dũrũst cart. dẽ K̃hũ qiblayi ki dũrũst kert et dẽ k̃hat bafig̃h-e jush et ghayrat wozomd, kheli yarkishtep k̃hatken ruwun et dũrũst wocen woz skẽ rost ruk’vep skẽ tuk wocen. Ya’ni, awwal yem ki yi k̃hũynan yoy mirdina k̃hat k̃hũ tatnan zik k̃hand woz tag dem yizo et or me yit. Ca’n cẽbas da k̃hũ khun khalg’v en k̃hut tatnan zik k̃hand, da k̃hũ zẽman’v en, da k̃hũ khiryan’v en, da k̃hũ nũpũs’v en. Woz yemzel, yav-e tashwiq rand et yasht dẽ liman en k̃hũ tatnan zik’ver qisa caren. Yemi awwalũ shar, agar digar chiz k̃hak bas ne wizit. Yemi dẽ haryi nafar-e s̃hast et bast tey. Ney, cem en be dẽ inkorig̃hev?
Cem en cẽbas, agar ki nik tofiq et khiloyes̃h ki trẽ pũrũt res̃ht, bilkhusus dẽ jawon’v et miyova-ũmr khalgev mulung ki yasht da k̃hũ khun’vev ya k̃hũ lup yiran-e khalgev (ũmrer wezg) mes̃h gap caren et yav-e k̃hũ zindaig̃h –e tajarba’vev, yav-e cẽ k̃hũ tatpub’v en dez̃hg donish (ilmev) sabt caren get recorded)? Rost ki tumere ney, yan yemev dẽ khalgev g̃hat’v en k̃hũ tawasut en yoy digar’v-e tawostut en cẽ sokht ki yemi samoji ablosh-e zamon (age of social media).
Yemzel, kum yem nivishetkisht ki tey, dẽ K̃hikwor zik hũmũt yoy dẽ digar tatnan’v-e zikev, oyo tumer tofiqep wost ki z̃aqiq wakht nik̃hinden k̃he yemev joyn et rẽ k̃hũ pũzũv et dimogh kẽt̃ak kushish caren woz k̃hũ dẽ k̃hũ zẽmanev woz digar pus̃ht-e khalgev yemev g̃hatũven?
Garchi, k̃hẽnak’ri ghafch chizisht dem z̃hũ pũzũv et dimogh pũr et c̃hak, wuzes̃h drem yem kũt go’m. Wezi’m trem K̃hikwor zik-e palew et kum yem khũshruy zhindagi ki dem spo pũrut tey, skem yibu g̃has̃h muhim gapev carem.
Dem Jahon-e yi chand zik et kultur(farhang)-e jẽnaw, K̃hikwor (bũnyodhi yemi Wuk̃hikwor) ziki cẽ rostig̃h en mukhtalif lihozer ghafch boy. Haskem sak boyad ki tirin et iftikhor caren. Ghafch khalgev pũrũt, K̃hikwor albat ki yi losha, kamzur et loghar jonwar-e monand sũdhũyd magam rost et haqiqati yem ki yi Qidimũn Khowari (eastern) Ironi Zik wocn-e sabab en, truy cẽbũr hazor sol en, yem zik-e lokhs̃hn, g̃hẽtak et trẽ liman rishtayi ghafch kũs̃hodh. Misoli yem ki, K̃hidh (north) palew, yem-e paywastagig̃hes̃h, cẽ Pomiri et qidimũ Ironi zik’v en trẽ vich, dẽ Turk, Mangol et Russi woz Osetic zik’v-e mũrdũmev mes̃h wũrek̃h et to wudhg batkes̃h c̃hitbe. Trẽ Khowar (east)gẽna, dẽ Tũrk et Chinoyi (Khũtoycha) mũrdũmev mes̃h en. Trẽ Bokhtar (west) palew,yem-e rishta et lokhs̃hn dẽ Porsi et Pushtu mũrdũmev mes̃h wũrek̃h et to wudhg batki tey. Rẽ nahang (south) palew, dẽ Hindi oryoyi woz Tibeti et Verchikwor (Burushaski) zik-e mũrdumev mes̃h. Yemi ghafch muhim nukta ki sak dẽ k̃hũ fikr et dimogh leceren.
Hayem yi chand guzorish’v et haqiqat’v-e bũnyodher, sakes̃h ki ce mal dem adabiyot-e jahon K̃hikwor-e dẽ k̃hũ nigah leceren, sakres̃h malũm wost ki dem ziki tumer lũm et s̃hast tiwetk ki ghafch baf andoz en yem k̃hat dẽ zamon et makon en qiti jũr k̃hetk et zindayi likerk to wudhg batk. Garchi, dl donishmand’v et muhaqiq’v-e pũrũt, nivishetk-e sũrater K̃hikwor ghafch trẽ mis en kum’res̃h chiz surogh ne goten, dẽ zhindag’v et bayd woz digar skẽ g̃has̃h res̃hũvetk adabiyot, yeme k̃hat tag trẽ cẽbas ne kẽt̃etk. Hayem sabab’v en ca qidim-e zamon en, tatpup’v en dez̃hg kum dishnisht ki tey (ya’ni indigenous knowledge) skẽ mukhtalif ma’zuv-e gird sakes̃h orom mes̃h goten yem-e bowujud ki K̃hik mũrdũmi nufus (population) hisober ziyot nast balki ne wocen-e barobar, kam yoy c̃hak yi sad hazor (one hundred thousand) ki ce males̃h yemev da digar ziyoter zik’v-e mũrũm’v en didig̃hen (ya’ni maqoyisa’es̃h caren).
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e hayem kum K̃hikwor zhindagi ki tey, yemi ghafch dilchasp, pũrmagz, boy, mashhũr et ma’ruf, bilkhusus dẽ Mulung Osiyoh (Central Asia) k̃hikev mulung. Yem maqsad hargiz az̃i nast ki dẽ Pokiston K̃hikev mulung yem en chiz qadr nast, yoy yemes̃h dish’nes̃h ney, balki damev mulung be yem en ghafch lup muqom.
Ce malem ki wuz buloy dẽ Afghoniston reg̃hde de 2007 sol, maz̃her malũm vite ki yemi ghafch ma’ruf zhindag woz har jayes̃h dẽ khalgev mulung yem qisa’v ev goten. Mukhtalif khalg’v en mukhtalif bayonishtev. Magam, kum serk ce mer en hayem ghafch qiymati zhindag ki Afghoniston-e Wũkh-e yi khũshruy diyor, ya’ni Yishmũrgh en oghoy Muhammad Iso dẽ Kobũl, Afghoniston-e Poyatakht) ma’r k̃hat et maz̃h yow-e k̃hũ owog̃her yem sabt kert. Yem zhindagi tek digar maza mes̃h. Tumer khũshruy andoz en, ghafch yi rawoni mes̃h, kumd hayem zhindag ki Oghoy Muhammd Iso-e shit, yem-e qadri ghafch bũland woz bimisol. Tumer verz mes̃h digar jayev maz̃h yem zhindag ne got. Hayem sabab en, maz̃h yem ghafch baf et munosib disht ki loziman yem K̃hikwor zhidnag skẽ nivishetk-e ruy wũzmem woz yem nigahdori wost to ki wudhg zamon-e K̃hik mũrdũm, woz dẽ adabiyot-e dilchaspi (iloqamandi) lecern-e khalgisht skemev mazid tahqiqev caren. Bilkhusus, wẽzayn-e naslisht (pũs̃htisht) hacem z̃ereng ghafch boy zhindag’v en dars et foyda dũrzen woz skem k̃hũ zik et kultur fakhr et tirin caren.
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbonev bu podshoh’v-e zẽmanisht. Ya’ni, Tosh koni yi Podshoh-e peter woz Gũl-e Qũrboni yi Podshoh-e dheg̃hd. Yem dẽ k̃hũ yod licerner ki yem kifch Podshoh’v-e tag loman ne winetk chizer ki yav-e mamlikatisht cẽ liman en ghafch dhir. Magam, ce sokhtes̃h ya’n Toshkhon et Gũl-e Qũrbon liman-e winen et gotten woz tuyes̃h caren? Yemi yi ghafch dilchasp sũwol and askem-e girdes̃h pũtun yem zhindag c̃hit et tra yandes̃h niwizd.
Tosh Khon-e tatnanen tru dheg̃hd tu magam peter ney. Ce sokhtes̃h yow-e Podshoh tat, kumd ki ghafch ziyot dawlatmand tu, yi faqir yoy darvish wost k̃he khunes̃h lecert, yemi ghafch dilchasp. Res̃tes̃h dẽ yi das̃ht et biyobon k̃he yi ghaybi bũzũrges̃h dam en dichor dicht. Chizes̃h ya Podshoher k̃hand et yo-e dorũwgig̃h cart skẽ yi mũr kumdes̃h yow cẽ k̃hũ jib en nik̃hind. Ya Podshohes̃h pũshũwed k̃he oweres̃h ki chiz nasihat cart et ya hisob’res̃h ya Podshoh en yem peter wost woz yo-e nunges̃h ya tatnan Tosh Khon yotht. Ya’ni ki Tosh Khon-e chũvakes̃h be yi ghabyi iloj en wost. Yemzel, Tosh Khon-e kum joynes̃h ki dẽmaktab wost, yowi beh ruhoni yoy bhaybi yoy mu’jizoti tartiber. Ce sokhtes̃h Tosh Khon dẽ yi kũmpirzan en dichor dik̃ht et yowes̃h Toshkhoner Gũl-e Qũrbon-e babat en ishora rand et yowe tates̃h res̃ht yow chilgaker (ya’ni talab k̃hater) magam neyes̃h yow got k̃he shadh mũy en cẽbases̃h woz dẽ k̃hũ khun g̃hat. Cemen cẽbas, ce sokhtes̃h Tosh Khon k̃hat niwizd et Gũl-e Qũrbones̃h talosh et sũma cart woz ce sokht dem-e safres̃h ghafch bhaybi toqatev dẽ yark winen, ghafch zabaresti cẽ rostig̃h en.
Cẽyi Kũmpirzan-e pishnihod k̃hat (ya’ni tajwiz rũdhor en) rek̃hk to de jidha mamlikat woz dẽ yi kũmpirzan s̃hik̃h perveyn woz dam jay halak et Gũl-e Qũrbon-e gũtakes̃h yem zhinda digar mazah wũzũmd.
Ce sokhtes̃h Tosh Khon k̃hũ bhaybi toaqatev pũrũt wũzũmd et da kũmpirzan-e khun woz ca’n cẽbas ce sokhtes̃h hada s̃hahr yi zolim az̃hdar-e shit, yemi ghafch kũs̃hũyn-e loyiq. Hadem zhidanges̃h Kũnjũdh-e K̃hikev trẽ buy tu yizel zhidnag palew wũzũmd kumdisht ki Yish Kũk et Reṽay-e Zhuy et Kũmpir diyor en tey.
Cem en cẽbas, Tosh Khones̃h ce sokht dẽ Kufor Podshoh en jang car et k̃hũ ghaybi toqat’ves̃h dẽ k̃hũ Asp-e bod (Hawoyi yash) mes̃h tra yand nik̃hind et okhir Gũl-e Qũrbon-e tates̃h woz skam-e takht nidhũvd, kumd ki cam Podshohi en ra ben kẽt̃etu k̃he khona-nashini k̃hetu Kufor Podshoe:az̃igo dilchaspes̃h yem zhindag trẽ pũrũt c̃hit. Yanes̃h ce sokht ya Podshoh k̃hũ dheg̃h dẽ Gũl-e Qũrbon mes̃h nikh cart et Tosh khones̃h k̃hũ kend (jũmat) dũrzd et k̃hũ mamlikat et khunes̃h g̃hat. Hadem khũshruy zhindagi baydisht be tey kumdes̃h ki ca Tosh Khon-e k̃hũynanev palew en k̃hanen. Amo, badhbakhtona, kumd lu k̃hũy ki Tosh Khonen tu, skames̃h yi qiyomat wizit cẽ sokhtes̃h yow shayen dem zhindag-e okhirer. Yi az̃i shitores̃h khalg wind ki ce males̃h Tosh Khon Gũl-e Qũrbon-e talosher niwizd k̃he yi wazirdukhtar (wazir-e dheg̃hd) kumdev ki Tosh Khoner chilget et Tosh Khoner yem malũm nast. Okhir, yem wazirdukhtares̃h k̃hat shit. yem az̃i qisayishtes̃h dem zhindag khalg pũzũv ghafch mẽrenj et ranjida gok̃ht. Bahr keyf, Tosh Khon et Gũl-e Qurbon-e tuyi’es̃h ki ce mal randen et skemes̃h yem zhindag vec̃ht.
Hacem en cẽbas, nivies̃h wuz saver da’wat randem ki kum serk cẽ mer en (tafsiler) zhindagi ki tey, yow-e oghoy Muhammad Iso k̃hũ bimisol bayoner joyit (joyev). Ũmidworem ki sayishtep cem en zarũr lizat et darsev dũrzit (dũrzev).
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon: Yi Nungi, Pũrmagz woz Verz K̃hikwor Zhindag
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e Dilchasp et Pũrmaghz Zhindag dẽ K̃hikwor Zik

Zhindag Shtorkũzg: Muhammad Iso Nivishnkũzg: Fazal Amin Beg

Tu ne tu yi podshoh. Podshohyi moh u shumo Khudo.Yet ba tawr-e afsonayi. Yet podshoh en az̃i dawlati tu ki dẽ daryo’es̃h karti ki daryo’s̃h band vit, dẽ kuh’s̃h kart kuh ya’r dawlat-e barobares̃h vit. Yem en petr ne tu. Tru dheg̃hd yem en tu, petr yem en ne tu’wi. Yi ruz-e Khudo tu ki yem ya k̃hũ kender k̃hat ki: “Ye kend! Khudo saker dawlat gha retki wa likin petr spocen nast. Oyo wuz et tu merin ce, hayem spo dawlat kuyes̃h yit et kuy ney.
Yem podshoh k̃hati qalandari g̃hirovd et acem en harakati kert reg̃hde dẽ cumho das̃ht-e biyobon. Dẽ das̃ht-e biyobon reg̃hdi et ce dhast-e merzig̃h en yagon yi avert chirk et zardov skem g̃has̃h wezdi.Cẽ dast-e wũrek̃hkin en pũdhisht kũ owila kerti. Yi shakhs yemer dichor dik̃hti. Ya shakks far g̃hirdi rem podsho nag k̃he k̃hati. “Ye podshoh! Ti’n az̃i dawlati tey ki dẽ daryo kat̃i, daryo band dik̃ht, dẽ kuh kat̃ kuh ya’r barobarig̃h wost. Ta’r chiz gapi guzor ki taw k̃hati qalandari g̃hirũvetk. Yo Aloh, banom-e Khudoes̃h k̃han et rec̃h.” Yem yow shinokht kert.
Yem Podhshoh yem e disht k̃het k̃hati. Yem shakhs Wali be nast et kholi be nast.Binatija nast ki yem z̃hũ dawlat yemer wakht malũm vite.Ya wezdi trem dhast pũdh k̃hat bondi, ziyorati yemi kert. Dhasti ba kert, ziyorati kert et k̃hati ki z̃hũ en petr nast. Az sar-e petr maz̃h k̃hati qalandari g̃hirũvetk, yem shakhser arzi kert.Ye
M shakhs k̃hũ dhast dik̃ht rem k̃hũ jib k̃he yi dona sibi nik̃ht et yem’rek reti. K̃hati azem en pishew rec̃h dẽ k̃hũ khun. Pũrzũngi k̃hũ kender k̃han nag̃hdin dar wakht gizd, torah cart, namoz joyd. Tu be dẽ wakht giz, tahora car, namoz joy. Hayem sib te choqũw en car bu taqsim. Yem yi taqsim ti kend yit, yem yi taqsimi tu yaw. Insholloh, ba amr-e Khudowand-e Karim, dẽ nũh moh nũh so’at nũh daqiqa yan ta’r malkũm wost.Yem yan yem gapi guzor et yem shakhs yan cem en ghayb viti.
Yem cem en pishete wezd k̃hũ kend s̃hik̃h g̃hati. Ya kend ya’r k̃hati: “Ye Podsho! Tu kumer regg̃hdi? Chizet go chiz ney?” Yemi k̃hat, khay ken,: Niv gapi bisyor me k̃han.Gha zila u partawi. Yem [ya kend] Yi piyola choy yemer wozomd et yem [Podsho] k̃hati: Dẽ yi das̃ht-e biyobonem reg̃hdi. Yi shakhs ma’r dichor dek̃hti. Wale, Wali be ne tu et kholi be ney tu.Dẽ maz̃h en yem ahd et paymon kerti ki nag̃hdin giz torah (tahorah) car, namoz joy. Wuz be wakht gizem, torah carem, namoz joyem. Hayem sibi cẽ k̃hũ dhast en ma’r ret, taborũk. Yem-e tẽ k̃hũ dhast en bu taqsimi. Yi taqsimi tu yaw, yi taqsimi wuz. Yani ma’r k̃hat ki Insholloh ba amri Khũdowan-e Karim dẽ nũ moh, nũ so’at, nũ daqiqah yan ta’r malũm wost.
Ayem kend gha khũsh et khũshwakht viti. Pũrzũngi to chizi ghazo tu yemev yit et yan adrem bistrah kart et rok̃hopti’vet. Nag̃hdin yem kend reg̃hdi torat kert, namozi joyd. Yem [Podshoh] be reg̃hdi,tohrati kert, namozi joyd et ayem sibi ca k̃hũ jibet en nik̃ht et pẽ choqũw en kerti bu taqsim. Yi taqsim yem kend yitey, yem yi taqsim ya Podsho yitey.Yan ba amr-e Khũdhowand, dẽ nũ moh, nũ so’at, nũ daqiqa, yem’ven viti petr. Yemi k̃hũ petr-e nungi karti Tosh Khon. Yem mũrdũm-e zẽmanisht sol be sol en lup wocen, yem ruz be ruz, so’at be so’at, daqiqa be daqiqa yem k̃hater bulugh vitey.Lup viti.
Yi ruzi Khũdo tu ki yem Podshobacha niyes̃hte tẽr bar ki yi lupter nafar dem bar s̃hitik cart cũbũrpanz̃ z̃aqlay z̃aql. Yem wezdii et trẽ k̃hũ tat nag far g̃hirdi et k̃hati: “Ye Qibla-e Hojot!Fido-e nom-e tow wocem. Yi lupter nafar dem bar s̃hitik cart, yi cũbũrpanz̃ yan z̃aqlayter. Yem Podsho dishti ki yem lupter ki ce, yem ma’lim et ya z̃aqlayish ki ce shogerdev. Ya far g̃hirdi tra k̃hũ peter nag k̃he k̃hati: Ye Farzandi Aziz! Ye Nur-e Chashm! Ya lupteri ki ce, ya ma’lim et, yaw ki z̃aqlayter ce, shogerdev. Yow k̃hat ki z̃ereng ki tey, maz̃h be kat̃ de maktab ki wuz be k̃hater dars dũrzem.
Yem [Podshoh] k̃hũ nafari remet et ma’limi chald. Ma’limi qadr et izat kert. Sahar nag̃hdin chizi bihter kitobi ce tu, qalam et chohor kitob, panj-surah et cẽ tamomi kitobho-e bihter en dẽ yi rumoli pich kert et atem Tosh Khon-e kali dik̃ht. Podsho mis et ma’lim ska cẽbas et ayem Tosh Khoni yut k̃he karti dẽ yi Siyachoh da maktab. Nag̃hd et rẽwor yemer gezd et tushek…yem khũrd et khũrok tamomi orosta.
Yem mũrdũm-e zẽman’vi kart dem en dẽ Siporah. Mũrdũm-e zẽmanish yi waraq cem Siporah en ne joyd et yeme Siporayi khalos kert. Mũrd zẽmanish bu waraq cem Siporah en khalos ne kert et yeme Qũr’oni khalos kert. Mũrdũm-e zẽmanev tru waraq yem Siporah en ne joyd et yem Chahor Kitobi Khalos kert.Dẽ Shash moh chizi k kitobish ki dẽ dũnyo ce tu, hadem shash moh posi kertey. Atumer ilmi posi kerti ki daryo’s̃h trẽ hawo band kert. [Ya’ni] atumi ilmi pos kert.
Yi ruzi Khudo ki so’at-e 12:00 bojayi ruz tu ki dẽ ma’lim et shogerdish reg̃hde beh non-e chosht et yem podshohbachah werg̃hene toqa. Ki toaqa werg̃heni et yi kampirzan wezdi skem kuti k̃he dek̃hti tinda-e watani.Yem zhũtri ki az̃i dẽ hisob cerak viti et yir ki asket daricha wezdi da kut̃a g̃hati. Ki dem kut̃a g̃hati et podshohbachah nowinetk tu a ney. Yem [Tosh khon] yemi da Quron dest kart, da’n haldi.Da k̃hũ g̃has̃hi kart, da’n haldi. Da k̃hũ bed karti, da’n haldi. Da k̃hũ domani karti, da’n haldi. Ayem tushek et plos et qolin kũ shet et parg et gard et ghubor.
Amo, ruz dah ki ma’lim dẽ chirmaker tiwetk, yem yemer tusheki yemer kẽt̃aker tiwetk, yem-e dhast wũdraker tiwetk.Ayet rẽwor ki yet wazi’at ki kharob tu, ne tushak yemer karti, ne yem-e dasti wodorti. Yem ma’lim didig̃hd ki yem podshobachah wazi’at gha kharobi vitk. Hamahruza ki wuz chirmaker ce yemes̃h ma’r tushekes̃h kart, z̃hũ dastes̃h wodort. Wudhg ne tusheki kart, ne z̃hũ dasti wodort. Yem ma’lim far g̃hirdi trem podshohbacha nag k̃he k̃hati: “Ye Podshohbacha!Ta’r chiz gap et guzor wudhg viti. Wuzem hamahruz ki cerni et tu’tes̃h ma’r tusheki kart. Tu’t z̃hũ dhastes̃h wodort. Wudhg ta’r chiz gap et guzorviti ki yem qolin et tushek et plos kũ shet et parg?
Yem Tosh Khon far g̃hirde trẽ k̃hũ ma’lim nag. K̃hati: “Ye Ma’om Sohib! So’at-e 12:00 boja-e ruz sayish ki ba non-e choshtev reg̃hde, dem kut yi serv paydo viti.Askem serv yi chizi dem z̃hũ kut̃a cherni. Wuzem yem da Qu’rbon dest karti, da ne haldi,ta k̃hũ g̃has̃hem karti, da ne haldi. Dẽ k̃hũ domanem karti, da ne haldi. Okhir cem en reg̃hdi et nas̃hte.
Yem Ma’lim dishti ki yir skem daricha wezg dem kut̃a chireng. Yem Ma’lim far g̃hirdi trem Podshohbachah nag k̃het k̃hati: “Ye Podshohbachah! Towi ti tate dẽ yi siyachoh kẽt̃etk ki nag̃hd rẽwor ta’r res̃hti et ti khũrd et khũrok dem kut̃a. Trem yiri, trem z̃hũmaki, trem maywa et maywajoti, trem mutari, trem makhluqi. Tawi ti tat dẽ yi siyacho kẽt̃etk dem maktab.
Yem [Tosh Khon] be daw reg̃hdi, yi nim pukhta koghazi wozomdi, nivishtayi kerti. Yemi dẽ pokati dek̃hti. Yem k̃hũ Ma’limer reti et yem Ma’lim yem khati yuti et hayem Podshoh’r retey. Yem Podsher ret et yem Podsho yem khati het̃ kerti et yemi joyd et far g̃hirdi trẽ Ma’lim nag. K̃hati: “Khub Ma’lim Sohib! Tu de k̃hũ rosti-e Mũsalmoni maz̃her k̃han ki ayem khat ki khat-e Tosh Khon yoy digar and̃wol yem nivishta me k̃hetk hũmũyd? K̃hati: “Ney, yet khati Tosh Khonen.” K̃hat: “Tosh Khon atum ilmi pos kerki ki daryo’s̃h tra hawo band cart. Yem dũrũst, qalam-e Tosh Khonen. Digar and̃wol yem nivishta ne kerk. K̃hati: “Khey, wakhti ki Tosh Khon tumi ilmi pos kerk, tu rec̃h chizi bihter kitobish ya’r ce retu’m, ada rũmol yo kart pich, Tosh Khon-e kal diyet, skẽ k̃hũ cẽbas yo kat̃ et wũzũm.
[Ma’lim] Reg̃hdi. Chiz bihter kitobish ki ce tu, adet rumol yeti pich kert, dek̃hti pẽ Tosh khon-e kal et Ma’lim mis et Tosh khon ska cẽbas et yemi wozomd dẽ k̃hũ khun. Ayem kẽlayi yemer chek̃ht yem Ma’limer, gha izati kert. Da nag̃hdin yemer dirishi ret, kafs̃h masih et lengi et paysa yemer reti k̃he kert rukhsat.
Ayem Podshohbachah masti. Okhir Podshohbachah, digar. Ayem Podsho wazirdukhtar k̃hũ petrer fotihayi kert. Fotihah ki kerti, yemer hechik nis̃honi ne ret Okhir, yem Podshobacha dem sambonak niyes̃hti trem bar. Niyes̃hti trem bar ki yi kimpirzan adrem tindayi k̃hetk et ayem tindayi acem yi palew nag az̃i zheft et hisobes̃h yem cart. Yemes̃h hisob cart et yem Podshobacha dem k̃hũ sambonaki jari kert et az̃i kashi kert et yem tundi tra mobayn di qalam et yem kimpirzan khajolat wereg̃hne.
Yem far g̃hirde trem podshobacha nag. K̃hati ye podshohbachah! Biwajahet tẽ k̃hũ sambonak en di yem z̃hũ tund et bitet taka taka kert. Adet chinor yi zoghi. Ata di kiy lecert ya zogh wazdey. Yem Podshohbachah be dem k̃hũ sambonak yi jari karti, az̃i kashi kert et dek̃hti ya zogh, ya wezdi dem kimpirzan pũrũt was̃htey. Kimprizan pũrũt ki was̃hti et kimpirzan yem zoghi dez̃hd dem k̃hũ dhast. Yem zoghi dem k̃hũ dhast dez̃dhd et far g̃hirde trem podshohbachah nag. K̃hati: “Podshohbachah! Rec̃h k̃hũ tat s̃hik̃h. K̃han ki az̃i kend ma’r rand ki yow ruy-e sekreig̃h yem ayem zogh-e nula rang. Yem-e nũc̃hk rang. Yow muy-e siyohi ayem zogh-e par-e rang.Cẽ baghayri Gũl-e Qũrbon en dẽ kum simt-e zamin ki ce tey,yi ruy yow en oftobi, yũw yowen mohtobi. Gũl-e Qũrbon beh muqobil-e taw teyet, digar hich kudom pũrchodh beh muqobil-e taw nast.Gũl-e Qũrbon dẽ kum simt-e Zamin ce hũmũt. Maqsadi yem gapi kimpirzan Podshohbachaher ret.
Yem Podshohbachah wezdi yem ikhtiloti k̃hũ tater kert.Yem dẽ k̃hũ tat-e pũrũt gha noziyun tu digar.Yem dra k̃hũ kender k̃hati ki giz tũsha u talkha ma’r go, wuz rec̃hem beh khidmat-e k̃hũ awlod.Yow buytru t̃ok et qẽmochduni dẽ yi yash en rũzm kert. K̃hũ wazir en ijozayi dez̃hde. Dem Buytru hozirboshi dez̃hd et yi shash moh reg̃hdi. Haft dawlati dẽ zir-e asar-e yem Podshoh tu.

Haft dawlati ki s̃hahr trẽ s̃hahr, bozor trẽ bozor, khun pẽ khun ki ce s̃hukurde, Gũl-e Qũrbon en yow nungi kes̃hen et yow k̃hati ne goti.Yem shadh mũy ki acem k̃hũ Wazir en ijozah ce des̃htu, yem shadh mũy yemen pura vitey. Yem pas cem en pishet et wezdi dem k̃hũ s̃hahr et bozor g̃hati. Acem en nafarev yem khabar et ahwol wozomd et Tosh Khoner retev ki Podshoh wezdey likin Gũl-e Qurbon da’n nast.
Yem Tosh Khon dẽ k̃hũ Wazir et diyor et kanizek et reg̃hde beh pish-e k̃hũ tat et yem k̃hũ tati wozomd. Dẽ sar-e takht yemi nidhovd et bisyor khũshomad et baromad yemi kert et bisyor khũshig̃hi kert. Bisyor ikhloqho-e khubi tem pũrũt karti. [Ya Podshoh] k̃hũ pisek yanglek tem k̃hũ g̃has̃h dik̃ht et digar hechiz ney. Cẽ dast-e jigar en khunidah. Distorkhun drem g̃hũrtetk vitey. Tosh Khon far g̃hirde trem k̃hũ tat nag k̃he k̃hati: “Ye Qiblah-e hojot! Fido-e nom-e taw wocem. Tu chizer tumer jigarkhunet?” Podshoh far g̃hirdi trẽ k̃hũ petr nag. K̃hati: “Ye farzand-e aziz!Ye nur-e chashm! Khũdho-e pok ma’r yi toqa petr retk. Wuzem beh khidmat-e taw be murodem reg̃he. Haft dawlati dẽ asar-e zir-e maz̃h tu. Wuzem dem haft dawlati s̃hahr trẽ s̃hahr, bozor tẽr bozor, khun pẽ khunem ki ce s̃hukurde, Gũl-e Qũrbonen yow nungem kẽs̃hen et yow k̃hatem ne got.Cẽ asar-e yemen wuz jigarkhũn.”
Niv nast yem tat aql g̃hat, ne’s̃h yem nan aql g̃hat ki sak ya wazirdukhtar yiloy k̃hũ petr Tosh Khoner disũven ki ya’s̃h yemer khus̃h wost a ne’s̃h wost a, yem sake chiz jawobes̃h rand. Yem-e hũs̃h ki parishon vit, ne tat aqles̃h g̃hat, ne yow kenden.
Acem en far g̃hirdi trẽ k̃hũ tat nag. K̃hati: “Ye qibla-e hojoat! Fido-e nom-e taw wocem. Tuwet Gũl-e Qũrbonet shash moh s̃hukurdey. Wuz yow dawozdah mũy yow s̃hukurgem. Agar dawozda mũy yow ne goti’m, dẽ bist u chohr sol yoy dẽ bist u chohr mũy wuz yow s̃hukurgem et yowi got’em. Dẽ ghayri yow hechiz dalili nast. Digar kend ne yundem.” Adet niv ne ya tat-e aqles̃h g̃hat, ne ya nanen.Likin, ayet Wazirdukhtar be duyum-e Gũl-e Qũrbon. Gha hũsn et jamol yemen tu.
Ya [Tosh Khon] reg̃hde k̃hũ tat s̃hik̃h k̃he k̃hati ki du’o ma’r rand.Awwal ya tat yemer du’o ne ret et pas k̃hũ tati majbũr gok̃ht. Ya taten da istin yi cũbũrpanz̃ yikhunish laklak tu et yem tawwakali ba Khudo k̃hat. Bu yash da bogh tu. Yi Asp-e Bod yemen tu, yi Asp-e Qir. Ya wezdi’t ya wis̃hiki dez̃hd. Ya bogh-e bari het̃ kert et k̃hati ki tawwakal beh Khudo. Wuz yem yash-e yikhun zerang’vem. Kumyor yash ki wezde dem bogh-e bar, wuz haya yash siwor wocem.
Yem yash-e yikhuni zrangovd et hayet asp-e bod wezd et adet darwozah pũrũt-e bar. Yem k̃hũ sari pũrũt gok̃ht et darrovd. Yem yikhuni tem g̃has̃h ki dek̃ht et yemi yut da hamom. Yemi pok et pokizah kert. Zin et awzori kart et dem jilawi dez̃hde et wezde dem k̃hũ tat-e ark-e pũrũt.Jilawi beh dasti yi nafar ret et wozi chern k̃hũ tat-e dasti wodort. K̃hũnan-e dasti wodort. Adremi dez̃hd yi shamshir. Yi dũrbini dez̃hd. Yi qamchini dez̃hd.Yi Asp-e Bod. K̃hũ asp-e bodi siwor viti et harakati kert.
Ki harakati kert, adet fũrsat, yem-e nan adem sar-e ark niyes̃hti et yem Tosh Khon-e bayd k̃hatey. K̃hati:
Kũrta-e Tosh Khon nili nili
Kofar modar sangi dili
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharaydor-e tuyam
Yem bayd ki yem nan yemer k̃hat et yem dem en gha khũsh et khũshwakht viti.Yem petr dem en viti et yiloy yem k̃hũ asp-e bod-e jilawi dek̃hte et ayem k̃hũ nan-e ruyi didig̃hd et ohistah ohistah harakati kert.Ki harakati kert et yem nan cherni et yem k̃hũ cẽqlayyor dheg̃hdi nik̃hti. K̃hati tu’t Tosh Khoner gha khus̃het tu, ko tu niwiz. Tu yi bayd-e k̃han bah yek bodah ki yow pishit a. Yem cẽqalayyor k̃hũy dem sar-e ark niyes̃hti et yem Tosh Khoner bayd k̃hat. K̃hati ki:
Kũrta –e Tosh Khon daroz daroz
Khush mi rawad beh noz beh noz
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharaydor-e tuyam

Yem cẽqaly ki yem baydi k̃hati et yem nan dem en gha khũshguyi kert et k̃hũ Moh Begi yor dheg̃hdi nik̃ht. K̃hati ki ko tu yiloy niwiz, tu k̃hũ vũrũter yi bayd k̃han ki bah yek boda ti vũrũt Tosh Khon pishit a. Yem Moh Begi’yor k̃hũy niyes̃htey atem sar-e ark et k̃hũ vũrũter baydi k̃hatey, Tosh Khoner. K̃hati:
Kũrta-e Tosh Khon na dukhtayam
Dar haq-e Tosh Khon man sukhtayam
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharaydor-e tuyam

Yem Moh Begi be yem baydi k̃hũ vũrũter k̃hat et yem nan dem en be gha khũsh et khũshwakht vit. K̃hati ki a z̃hũ marg tra sa bu dheg̃hdek-e mis. Sayish k̃hũvũrũteker gha khũshruy bayd k̃hatev. Ya k̃hũ lupyor dheg̃hdi nik̃ht k̃hati ki ti khuy et khaslat chandon dẽ Tosh Khon en ne tu. Ko tu niwiz, tu k̃hũ vũrũter yi bayd ki k̃han, bafes̃h k̃han, shakes̃h k̃han. Yem lupyor k̃hũy Tosh Khon en gha kur mẽdit tu. Yem hamishah du’o-e badhes̃h ret. Yem yashes̃h dem bayd kishti gok̃ht k̃he k̃handes̃h:

Tosh Khon bah kishti mi rawad
Kishti-e Tosh Khon gharq shawad
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharaydor-e tuyam

Yem ki wezde, yem nan dem en gha dogh dik̃hti. K̃hati ki: Ay ti ruy s̃hũw. Ti pũzũv ce sokht wost ki ti vũrũt dẽ safar et tu yower du’o-e bad et qazo-e baydes̃h car.

Acem en yem podsho-e kend k̃hũ kanizeki steti. K̃hati tu rec̃h wazir-e kender k̃han ki k̃hũ deg̃hdi yund ta hamom yawi pok pokiza cart et qiymat baho kola ya’r pemcũvd et trẽ vẽdek yow sari hũft et c̃hemev sũrma khas̃ht et yaw dẽ sar-e ark nidhũvd et yow yi bayd k̃hũ shuwarer k̃hand. Bah yek bodoh yow-e Showar Tosh Khon pishit a? Yow wezde yem gapi guzori Wazir-e kender k̃hat et ya Wazir-e kend yem k̃hũ dheg̃hd yuti ta hamom pok pokizayi kert. Qiymat baho kola yember pumcovd et yem c̃hemev surmah khas̃hti et ya sari yoft et ya lab et labsirengev daf dik̃ht et adem sar-e ark niyes̃hti et ya Tosh Khoner bayd k̃hati. K̃hati:
Tosh Khon bah lashkar mi rawad
Chi murgh-e bi-par mi rawad
Dar ishq-e dukhtar mi rawad
Sawdo sawdo-e moh mi shawi
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharaydor-e tuyam

Yem baydi ki yem k̃hũ dhayer k̃hati et hech pũshti k̃hũ kender ne ret. Yem Wazir-e dheg̃hd didig̃hd ki kay yem Tosh Khon, maz̃hev fotihah ya’r kert et yem maz̃hi lekert et k̃hat reg̃hdi beh aysh-e Gũl-e Qũrbon.Sahar yem mũrdũm pũrchodh maz̃h ta’nah din ki tu aya Wazirdukhtar ki ya Podhshohbachah tawi lekert k̃hati reg̃hde bah aysh-e Gũl-e Qurbon. Wezi yem yi sar dẽ gũliston et yi sar dẽ guriston. Yaw ca sar-e ark en k̃hati hawolayi kert dem shet et takah takah vitey. Yem makhluq tra Wazir-e Qalha nag dawodah viti (gefsti’v). Yem be k̃hũbod-e asp tra wazir qalha nag gefsovd. Jilawi dek̃ht et adem pishetey. Wezdey yem k̃hũ Asp-e bodi vasti et wezdei jamol-e hũsn-e jamol dukhtari ki didig̃hd ce duyum-e Gũl-e Qũrbon.Adrem k̃hati dek̃hti.Chahorporayi k̃hat kert et neyi k̃hũ ruy lekert. K̃hũ ruyi takah takah kerti. K̃hũ s̃hafs̃hi takah takah kerti. K̃hũ dirishi’vi kũ chut̃ kerti,.Adrem gha girya et nolayi kerti.
Far g̃hirdi trẽ k̃hũ tat nag, ki ney k̃hũ tat’res̃h Qibla-e hojot k̃hat. Okhir cẽ qar en k̃hu tat’ri k̃at. “Yet tat! Fardo ruz-e qiyomat, Wazirdukhtar en yow khũn trẽ ti gardan. Tu’t adem shash moh ki reg̃dhi’es̃h s̃hukurdi’t, Gũl-e Qurbonet ne got k̃he wezdi’t ce, tu’t yiloy ne k̃hatki wuz yiloy ya wazirdukhtari k̃hũ petrer disũvem. Ya’s̃h yemer khus̃h wost et ne wost, ko wuzem ta’r chiz jawob retu’m. Likin hũsn et jamol-e ayem Wazirdukhtar dũyũm-e Gũl Qurbon tey.
Ayem Tosh Khon reg̃hdi’t askem k̃hũ paysayi kolayi dez̃hd, yember tobuti jũr kert, yember gorayi nozi jũr kert et yemi yut pẽ k̃hũ dast-e sang et chub yemi kert.Skẽ k̃hũ paysa kheyr et kheyrot yem k̃hũ kender ret et yi panz̃shadh rẽwori dem k̃hũ k̃has̃h et k̃hurs en haldi et yan k̃hũ Asp-e bodi siwor viti et harakati kert.
Harakati kert reg̃hdi chandinho das̃ht et biyoboni dek̃ht, chandiho kuh et kuhizori dek̃ht et dẽ yi dasht-e mustatili g̃hati et yem merzig̃h yem bitob kertey. Ki merzig̃h yem bito kertey, yem beh wijdon-e k̃hat ta’bir kerti. K̃hati: “Iloho! Wuzem cẽ k̃hũ tatnane pũrũt en ki tag̃hdi ce, ney yig̃hun taka k̃hechem dẽ k̃hat dez̃hd, ne yig̃hun piyola choy et, ney yig̃hun nafarem dẽ k̃hat en dez̃hd. Wuz chiz yarkem kert ki tanho yi dũrbin et yi shamshir et yi qamchin et yi Asp-e bodem siwor viti’t harakatem ce kerti.”
Cẽ holot-e merzig̃h en badon ki merz et t̃akh et ghamgin.Adet fũrsati tu et yem Asp-e bod beh amr-e Khudowand-e Karim beh zabon or vitey. K̃hati: “Tosh Khon! Az̃i qamchin skẽ maz̃h hawola car ki z̃hũ pist e resdhũv. Z̃hũ gus̃ht-e resdhũv. Z̃hũ yashch-e resdhũv. Skẽ z̃hũ serk ki g̃hati, wuz tawi az̃i dẽ s̃hahr et bozor g̃hatũvem ki ya makhluqev didig̃h. Mutar e didig̃h. Maywa e didig̃h. Ya s̃hahr et bozor e didig̃h ki anji u manji.”
Yem Tosh Khon be k̃hũ c̃hez̃hmi barsti et qamchin ska hawolyi kert, ska Asp-e bod.Ya pisti resdhovd, gus̃hti resdhovd, yashchi resdhovd. Skem serk ki g̃hati, k̃hũ c̃hez̃hmi het̃ ki kerti ki dẽ yi s̃hahr et bozori ki yem makhluq e didig̃h, yem maywa e didig̃h, yem maywajot e didig̃h. Yem mutar e didig̃h. Yem hot̃alho’v didig̃h. Cumer lũks et cum khub. Yem reg̃hde dẽ yi kimpirzan s̃hik̃h khamdey. Ayem Podshohbachah dẽ yi kimpirzan s̃hik̃h khamdi.
Yem kampirzanen yi toqa dheg̃hd tu. Yi pish tu.Yi yem k̃hat. Yi k̃heches̃h pũrzũngi gok̃ht, Ya chut̃ k̃heches̃h pũrzũngi yit dẽ k̃hũ dheg̃hd en. Chut̃ k̃hechi digar nag̃hdiner lekert.Yi may yem’v en tu.Yi chini zharzhes̃h dhet. Yem nim chini pũrzũngi da k̃hũ dheg̃hd’nes̃h pact et piti’s̃h. Yem nim chini nag̃hdin.
Yem Podhshohbachah ki drem cherne, gha khũshomad et baromadev yem e kert et yem kimpirzan far g̃hirde trem Podshohbachah nag. K̃hati: “Ye Podshohbachah! Wus̃h taw ne dishem ki tu podshohbachah a, tu wazirbachah a, tu dũzdbachaha a,qaraqbachah a. Tu chiz awlod? Harchizi ki ce, ti rang jawon guzaron dem z̃hũ khun ne wost.Wuz k̃hat cẽ atola-e begi en k̃hat mihtojem. Wuz yi toqa pet̃ok gomem. Yem chut̃i pũrzũngi yawem et chut̃i nag̃hdin. Yi chini zharzh z̃hũ may en. Yem nim chini pũrzũni pacen puvem dẽ k̃hu dheg̃hd en,nim chini nag̃hdin. Ti rang jawon, ti guzaron dem z̃hũ khun ne wost.Tu k̃hater rec̃h dẽ yi bafter khuni ki lecer ti qadr et izat wost.
Yem Tosh Khon far g̃hirdi k̃he k̃hati: Ye modar-e qiyomat! Tu parwo me caar.Wuz ta’r paysa randem. Tu rec̃h dẽ bozor;chiz ihtiyoji ki tinen tey, yem’v e ce tu wũzũm. Dẽ k̃hũ dheg̃hd en yawi paci. Tu ayavi yawi et chizi ki ti owila [oyla]-e dhast en ce hũmũd, wuz aya ti owila-e k̃hech yawem.
Yemer panz̃hshash lag ripya reti et yem reg̃hdi da bozor. Ce gus̃ht en, cẽ rug̃hn et brenj et yagon yek moho kharch khiroji k̃hater dez̃hd et wezdi drem ]khun]. Yowe karti dẽ yi dig bremj et yi dig gus̃ht et yi deg qũrma. Ayem’vi pact et ob-e dishu wozomd yem k̃hũ dhast wozdoyd. Distorkhun tem pũrũt orosta kert et yi ghuri brenj et dẽ yi ghuri-e digar qũrma et dẽ yi mishqob-e digargus̃ht tem pũrũt karti.
Yem Podshohbachah far g̃hirdi, Tosh Khon woz k̃hati: “Ye modar-e qiyomat! Wuzem dẽ tow en ahd et paymonem kerti ki dẽ chizi ki ti owila-e dasthũmũt, wuz ya ti owila-e dast et yawem. Baghayr yowen k̃hũ pũl en k̃hech et gus̃ht ne yawem.” Hayem kimpirzan dẽ k̃hũ deg̃hd en cem gus̃ht et brenj yit et k̃hũ wanji setk kerti.
Yi chut̃etk kũnd̃or yem en tu. Yem (kimpirzan] k̃hũ chut̃etk kũnd̃ori yuti ta pũk̃ht. Ta k̃hũ mayi veg̃hni ki bu chini zharzh niyes̃hte.Yem tra k̃hũ dheg̃hd nag far g̃hirdi. K̃hati: “Ye dheg̃hdek!Ayem jawon Wali be nast et kholi be nast. Yem binatijah khalg nast. Yem hamah ruzina, z̃hũn et ti mayes̃h, yi chini zharzh retey, wudhg be to’li-e ayem jawon bu chini zharzh retey.”
Yem zharzh wozomd rẽ cẽqlayek kitli pokizayi kerti yem yi chini zharzhi lekert nag̃hdiner et yem yi chini zharzhi adet kitli j̃us̃hi ret. Yi chini pokizayi wozomd et yem yi chini zharzhi rem kart et haya yi k̃hechi pact. Yi chut̃i lekert nag̃hdiner k̃he ya chut̃i digari pũrzũngi dẽ dastorkhun pichi kert et tem pũrũti kartey.
Yem Podshohbachah yem chini zharzh az̃i barobari cem en piti acem chut̃ k̃hech en chohr yeki yiti, chohr yek wereg̃hni. Yem zharzhi retey yem kimpirzaner.Yem kimpirzan cem zharzh en viti setk et reti k̃hũ dheg̃hder. Yem dheg̃hd be cem zharzh en viti setk et karti da k̃hũ pish pũrũt. Acem pish pũrũt en be yem zharzh dek̃hti ziyoti.Ki dek̃hti ziyot et ya wakht-e khob vitey.
Wakht-e khob viti et yem kimpirzan cherni tem g̃hanz̃ et yi bistra-e pokizayi nik̃ht et Podshohbachaher adrem karti. Kimpirzan far g̃hirdi atrem Podshohbachah nag k̃he k̃hati: “Podshohbachah!nag̃hdi trẽ bar me niwiz ki wes̃hey mey.” K̃hati [Podshohbachah]: “Ye modar-e qiyomat!Wuz ki ayni z̃hũ bachahmardi. Wuz ki agar nag̃hd tẽr bar ce niwizem wuz ne wes̃him.Tu cẽ maz̃h en hechk parwo me car. Z̃hũn ayni z̃hũ jawoniyi. Z̃hũ bachahmardiyi.”
Khay, adrem rok̃hopti et so’at-e dawozdah boja shab tu et ayem Tosh Khon niyes̃hti trẽ bar.Niyes̃hti trẽ bar ki gũl-e Qũrbon dẽ sar-e ark niyengi et cẽ ruy-e shal’a-e Gul-e Qũrbon en moshinkor be moshinkor sargardon et darawgar be darawgar et qũlbagar be qũlbagar. Harkudom dẽ k̃hũ kispkor [kasp et kor] k̃hũ yarkes̃h pũrũt yunden. Likin cẽ yi s̃hahr et bozor en giryah et nolayi. Cẽ yi s̃hahr et bozor en daf et damburayi.
Yem ki cherni dem yorch et kimpirzan agah vitey. Ki agah vitey, k̃hati: “Ye Podshohbachah! Albat ki nag̃hdi et trẽ bar niyes̃hti et wes̃htit.” K̃hati: “Ye modar-e qiyomat!Niv maz̃h lecer ki yinũkes̃h maz̃h yund.Yan sahar nag̃hdin wuz ta’r ikhtiloh carem.”
Ayemi lekert,yinũk yemi yut. Sahar nag̃hdin, wakhti gezdi, tohrati kert, namozi joydi, wezdi drem. Nan et dheg̃hd gezdi, k̃hũ dhastruy wozdoyd. Ya yi chini zharzhi pact et yi chini pokizayi kert et ra chini kart et hada chut̃ k̃hech en wozomd k̃he dem Podshohbachah pũrũti yem karti .
Podshohbachah yem zharzhi dez̃hd et yem barobarigig̃h pit et yem barobargig̃h reti kimpirzaner. Yem kimpirzan cem zharzh en piti viti setk dheti k̃hũ dheg̃hder. Yem dheg̃hd cem zharzh en viti setk karti da k̃hũ pish-e pũrũt. Aca pish pũrũt en be yem zharzh dek̃hti ziyoti.
Yan kimpirzan far g̃hirdi trẽ Podshohbachah nag. K̃hati, khub Podhshohbachah! Nag̃hd ki trẽbaret niyes̃hti ce chiz surogh’vet beh dũnyo windey? K̃hati: “Modar-e qiyomat! Nag̃hdim trẽ bar niyes̃hti ki Gũl-e Qũrbon dẽ Sar-e Ark niyengi. Cẽ ruy-e shilah-e Gũl-e Qũrbon moshinkor be moshinkor, qũlbagar be qũlbargar et drawgar beh drawgar. Harkudom ada k̃hũ kisp et kori k̃hat sargardon. Likin, cẽ yi s̃hahr et bozor nag daf et dambura sado, cẽ yi s̃hahr et bozor nag girya et nola sado.Yem chiz siri?
Yem kimpirzan far g̃hirdi trẽ Podshohbachah nag k̃hẽ k̃hati: “Adem spo s̃hahr et bozor yi az̃hdahori. Ya az̃hdahor dẽ yi chinor-e beni yi hawzi. Cem chohr boja et da chohr bojayi dukhtar-e khona-e shonzda silina yow kharch.Chihl barra-e biryon yow-e kharch. Hũb simbar k̃hech yow kharch, yi jeft druks̃h yow kharch. Cem chohr boja en da chohr boja.
Eni, niv yũwi tey ki kufor nung ki yow Podshohi, yũwi tey ki yi gharibeki nochor kufor nung.Yoweni yi toqa dheg̃hd.Wudhg qush az̃hdahor aska ghirib bichorah kufor.Yow bo wosta-e k̃hũ yi toqa dheg̃hd dẽstan gha girya et nol’es̃h cart.Acet sar en daf et dambura sado ce, ya qush az̃hdahor en.
Yemi k̃hat et yem kimprizan cherney tem g̃hanz̃. Yem Podshohbachah dem chaleksar nieyng tu et yi jom-e tiloyi adem kimpirzan-e dhast et tem g̃hanz̃ en niyes̃hti et Podshohbachah ya jom-e tiloyi da dhast windey.K̃hati: “Modar-e qiyomat! Ayem jom-e tiloyi kinen?” K̃hati: “Yem jom-e tiloyi Gũl-e Qũrbonen.” K̃hati [Podshohbachah]: “Stares̃h yem go?” K̃hati: “Adem z̃hũ darwoza pũrũti yi chashma-e obi.Wuz yem jom-e tiloyi dra wũzdũyem, adem yi gilos yupk dũrzem, yundem Gũl-e Qũrboner pũrũt carem.Gũl-e Qũrboni yem yupki ki piti, yan pas ca’n choy pit.To ki wuz yem yupki ne yundem, yow ayet rang dẽ intizor hald. Choy ne pit.”
Podshohbachah k̃hat: “Modar-e qiyomat! Star wost et dem jom-e tiloyi ki yupket dez̃hd et yiloy wũzũm dem chalek sar ma’r pũrũt yow car et wuz yiloy skem ska nag yemi didig̃hem et yan yow yund Gũl-e Qũrboner.” K̃hati: “Khay, hech star ne wost.Ta’r disũvem.”
Kimpirzan reg̃hdi et yem jom-e tiloyiyi pokizayi kert, yupki det dez̃hd wozomdi dem chaleksar yow pũrũti kert Podshohbachaher. Podshohbachah skem ska nag yow didig̃hd. Yi nagina-e tiloyi yowen tra dhast tu, trẽ Tosh Khon en, yem Podshohbachah en. Yow yem nagina-e tiloyi cem k̃hũ dhast en nik̃hit et arem yupk dest yemi bondey. Ki bond et, kimpirzan yem hechk ne winetk. Yemi wozomd, pũrũti kert Gũl-e Qũrboner. Gũl-e Qũrbon yem yupki pit et yem nagina-e tiloyi dem g̃has̃h niyes̃hte.Dem g̃has̃h ki niyes̃hti et yemi dek̃hti trem k̃hũ yangl. Far g̃hirdi trẽ kimpirzan nag. K̃hati: “Modar-e qiyomat! Wudhg nag̃hd ti’n gha baf mihmoni tiwetk. Yet amo cẽ ma’n mũsh mey.
Yem qinchey, moshti yem kimpirzane. K̃hati: “Ay dheg̃hdek! Wuz k̃hat cẽ attola-e begi et sibagi, muhtojem. Wuz oyindah lecerem be ney et pũtrũmem be ney.”
K̃hati: “Ay qanchi, tu k̃hũ oyindayi, rec̃h z̃hũ sarer ki yupk kat̃ et z̃hũ sar yupk thin car, wuz wezi’m, to z̃hũ wẽzyaki tu aya k̃hũ mihmonet ki agar rukhsat ce kerk hũmũt, wuz askem ti bu leng taw paghem.”
Khay, kimpirzanes̃h bet chiz disht ki yem chiz gap tu. Dam bar dames̃h k̃hand ki ney, hechkuy ne tu. Yow (Gũl-e Qũrbon) niv cẽ nagina-e tiloyi en disht ki kum bafter mihmon yemen tiwetk ki ayem rem yupk dest yem ce ket̃tk. Kimpirzan acem qisa en malomat ki ney hechkuy ne tu.
Khay, yem Gũl-e Qũrbon yem k̃hũ kanizaker k̃hat: “Tu ayet was̃hk et bres̃h et ayet sukhtagi k̃hech et az̃igo’vi jam’e car dẽ rumol pich car et rand. Yow res̃ht et z̃hũ sar yupk thin cart et wuz rec̃hem k̃hũ sar wũzdũyem.” Khay, yem k̃hech et was̃hk et bres̃h dẽ rumol pich kert et yem kimpirzaner rati. Yem kimpirzan wozomdi da chimend̃gi karti et dẽ k̃hũ dheg̃hd en qiti niyes̃hti tem aweli’vi ob poshi kerti et pok pokizayi kerti. Aca’n wezdi ayem tushek et ploss et qolin et az̃igo’vi t̃ak̃h dek̃hti et yupk dem digi karti et yemi thini kerti.
Yem kimpirzan far g̃hirdi tẽr Podshohbachah nag. K̃hati: “Podshohbachah! Wezi rec̃h tu atrem s̃hahr et bozor k̃hater chakar di, ti so’at tir wost. Niv, Gũl-e Qũrbon wizit k̃hũ sar wũzdũyd.” Kho, yeter panz̃shadh lag ripya ratu, yet k̃hater yek mohoah kharch et khiroj wũzmetu.

Yet k̃hat: “Modar-e Qiyomat! Az̃i sardardem tey ki cẽ dast-e sardarden yem z̃hũ bu c̃hez̃hmi wazdey. Maz̃hi yund ara pastrazh, beh joga-e haya wurk, di ta wũrges̃t, ya wurk yund di ta pũk̃ht.” Yem cem iloj en ne shikhsetk, ayet tusheki yut ara pastrazhi kartey, yemi dik̃ht ta wũrges̃ht dest et yi wũrges̃t di skem cusk et ya wurki yut dik̃ht ta puk̃ht.
Amo, ruzinah, yem Gũl-e Qũrbon ki wẽzyaker tiwetk, bu kanizak dẽ k̃hat en wũzmaker tiwetk. Ayet rẽwor ne kanizek dẽ k̃hat en wozomd et hechkuy ney, k̃hat toqa wezdi. Adem yorch ki cherni, far g̃hirdi tra kimpirzan nag et k̃hati: ”Modar-e qiyomat!Ti’n gha bafek mehmon tiwetk. Adem ti khunem ki cherni, cẽ dast-e ‘atr vul et ce dast-e sobun-e mushki vul sof maz̃hi mast kertey. Likin, ti gha bafek mehmon tey et tu’s̃h yaw cẽ maz̃h en mũsh. Yow woz moshtey.K̃hati: “Ney, z̃hũn hechkuy nast. Z̃hũn hechkuy mehmon nast”
K̃hati: “Khay, qanchey, agar wuz ti mehmon gotem ce,wuz askem ti leng taw paghem.” Khay, yem sati skem chimend̃g. Yeme dẽ yi tashi, yi tashi drem wozomd et karti drem t̃ek et dẽ yi chilek yupk et sobun et yem nẽbesn et z̃higo’vi kart. Tosh Khon k̃hater seyl cart da pastrazh digar.
Yem [Gũl-e Qũrbon] ya k̃hũ sari wozdoyd et nẽbesni dez̃hd et tem k̃hũ sari di et pẽrsim-e nẽbesn dingak viti et yem kimpirzan cherni ta g̃hanz̃ barsar-e zartrug̃hn.Yem balapata et ayem ojizish adem pũrũt nag k̃hũ s̃hafs̃h az̃i balapata toh ce caren, pich ce caren. Yet adet k̃hũ pũrũt nag bala pata pich kerti et wezdey tem c̃hikis̃h. Tem c̃hikis̃hi wezdi, yem sapbt et sambari spo wataniyi trem tra nag go et hechiz ney et wezdi da lup razh. Yem tushek et yem kũrpa’vi rem ra nag go et hechiz ney. Wezdei ra pastrazh et k̃hati ko wuz yem kimpirzan-e wurk e didigg̃him ki yem wurk lup vitk a. Wũrges̃hti tra nag gok̃ht ki yi jawon ki bah didan ta’luq.
Yemish [Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon] trẽ yoman gardanev wodort et beh ishq-e pok-e k̃hat wezdi’v hadem lup razhet was̃htiv. Yagon yek so’at, du so’at, seh so’at. Okhir yem’v-e dhast trẽ yoman gardan. Yi tushek yem kampirzan wozomd et dem chimend̃gi kart. Yem Gũl-e Qũrbon sati et askem tusheki neyni et Tosh Khon’ri k̃hat. “Ye Tosh Khon! Tu niv tem zhũ ruy ayem rang verves et kimpirzan z̃hũ sari hũfti.” Yem kimpirzan yem nẽbesni dez̃hd, pirsimi yem sar az̃i pẽ nẽbesn en viti et yem Tosh Khon far g̃hirdi. K̃hati: “Ye Gũl-e Quũrbon-e Shirin!Panz̃ daqiqa ma’r ijoaza rand, wuz tra bar niwzem.” Gũl-e Qũrbon far g̃hirdi k̃hati: “Ye Tosh Khon-e Shirin! Tu tra bar agar niwiz ce, z̃hũ jon bo boyista-e taw ce niwizd.” K̃hati: “Kho, khayr. Kor-e oshiqi wost. Khayr tum beh k̃hũ pũzũv tẽ maz̃h me vand. Hech gap nast, panz̃ daqiqa ma’r ijoza rand. Wuz dẽ panz̃ daqiqa trem bar niwzem, panz̃ daqiqa pas wezim.” Yem ya’r panz̃ daqiqa ijoza ratey.
Yem ya k̃hũ shamshiri diyetu adem lup razh ata plos destYem ya k̃hũ shamshiri aca plos-e dest en nik̃ht et dek̃ht atem k̃hũ kalben et acem en niyes̃hti. Acem en niyes̃hti et saritoz et ada chinori k̃hat g̃hatovd. Da chinori ki k̃hat g̃hatovd, bah chunon-e makhluq jam’i ki jam’i ki suzak be zamines̃h ne nest. Yem Podshshohbachah wezdi et aya pũrchodh, yem tanovish trem dhastpũdh tu. Ya wezdi et yem tanovi het̃ kert. Het̃i kert et yibuytru qadam dhirter yemi yut et k̃hati: “Ye Khohar-e qiyomat! Khũdhoy-e pok ta’r woyista vitey. Wuz ta’r woyista vitim. Awal ki Khũdhoy-e pok, duwwum ki albat wuz. Kum natijah z̃hũn tey ki wuz yem yark carem. Wuz beh amr-e Khudo yem az̃hhdahor cẽ sav mamlakat en gumagur carem.Likin, z̃hũ tru shart. K̃ahti, az̃hdahoren yow sar chihl sir ghurungi. Chihl sir wazmini.” K̃hati, “ayem chihl siri askem k̃hũ pisek yanglek truloy cem shet en dũrzem kat̃em tet chinor, truloy hata chinor en dũrzem kat̃em adem shet.K̃hati, shart-e awwal z̃hũn ayem.”
Yemes̃h niv yem pũrchodher ikhtiloh cart yem tru shartey. “Sharti duwwum z̃hũn ayem ki k̃hũ yi palew kalus̃h e adrem lecerem, hazorho jawon ki wizit ce k̃hũ pũdh-e da kalus̃h din, yav-e pũdh da kalus̃h barobar ne wost. Yem z̃hũ shart-e duwwum. Z̃hũ shart-e suwwum ayem ki k̃hũ shamshiren yow ghilofi drem lecerem.Hazorho juwoni ki wezin k̃hũ shamshir ki da ghilofi ki din, da ghilof en barobar ne wizit. Yem z̃hũ shart-e suwwum. Pas ca’n ki maz̃hi az̃hdahorem ki shit et wuzes̃h hayem shart ta’r k̃hanem.Wuz ya az̃hdahori ki shitem, wuz rec̃hem dẽ kum jay k̃hati mũshem. Eni, pas cem en, hazorho juwonisht yan wezin, k̃hũ tumbuni dem wũkhen dinen. Yũw k̃hand wuzem shitey, yũw k̃hand wuzem shitey, yũw k̃hand wuzem shitey. Yem juwonisht dẽ yoman en jang wocen. Ki jang wocen, yũw-e sar mayda wost, yũwen pũdh mayda wost, yũwen dhast mayda wost. Pas ca’n, maz̃hev ki dẽ kum khun ki goti, yan wuz wezi’m et ada Podshoh pũrũt. Tu be hũmũy da Podshoh pũrũt et wuz k̃hũ sharti behdon k̃hanem.”
Yem gapiguzori askem pũrchodh gardani kart et yem pũrchodhi kert rukhsat. K̃hati:”Tu niv rec̃h k̃hater k̃hũ khun.” Yem ki dem k̃hũ tatnan s̃hik̃h wezdi et yem nan far g̃hirdi, k̃hati: “Ye ruys̃hũw, khay, niv gar az̃hdahor niwizd et didig̃hd ki dukhtar-e shonzdah solina nast et yem chut̃ek s̃hahr et bozor az̃hdaho furu khas̃ht.Tawi kuy het̃ kert et tu’t wezde?” K̃hati: “Ye nan! Yi juwon adra paydo vitey, yow hayem gapet guzor kerti ki wuz ayem az̃hdahor ce sav mamlakat en gu magur carem.Likin, mũrdũmer k̃hati ki har fũrsati ki wuzem dẽ kufor Podshoh en ki jang kert, ada fũrsat ssayish beh kumaki maz̃h g̃hirit. Mũrdũm, lup et cẽqlay, k̃hat ki sak dẽ k̃hu zan et mard en ta kũmek caren Ey, aya tru sharti be k̃hũ tatnaner k̃hati.” Khey, yem pũrchodh dem k̃hũ tatnan s̃hik̃h bigham viti.
Yow [Tosh Khon] [niv] wezdi et yem makhluqi k̃hat ki khub barodar. Wuz ayem azhdahor cẽ sav mamlakat en gu magur carem. Har fũrsati ki dẽ Kufor Podshoh’n ki jangem kert, ada fũrsat sayish weziv beh kumaki maz̃h.” Yash k̃hati: “khay, wakhti ki tu az̃hdahori cẽ spo mamlakat en tem gumagur ce car, sak loziman dẽ taw en kumaken.”
Yem mũrdũm’vi kũ rukhsati kert et acem en tru nafari dẽ k̃hat en lekert.Tru nafari d̃ k̃hat en lekert. Yav’ri k̃hat: “kho barodar! Khay, ayem az̃hdahoren kum tilism et kum gap et guzor teya nast?” Yash k̃hat: “Hechk tilism yeten nast. Faqat ponzda kam chohr boja, cũbũr boja, yi ghũbor, s̃hũw ghũbor, wizit, yem shet-e ruy wũdũrt. Dẽ cũbũr boja-e digar ki vitey, adem chinor-e pũrut ayem hawz ki ce, ayem hawz, bu blek wost et yem sar niwizd. Yem az̃hdaho niwizd et ayem dukhtar-e shonzda solina, chihl birray-e biryon, hũb sũmbar k̃hech et yi jeft druks̃h, yemev furu khas̃ht et yit yan ra hawz cheremd.”

Kho, yem Tosh Khon, yem shamshir dem dhast et dem chinor k̃hati takya dek̃ht. Ponzdah kam chohor boja viti et s̃hũw ghũvor wezdey askem shet-e ruy neyni, ya’ni yirwishn-e qarib.Yem k̃hũ palew kum nafares̃h kuy ne wind. Cũbũr boja ki viti et dem hawz az̃i shurish vit.Ya’ni, az̃i dẽ tẽpak viti. Dẽ tẽpak ki viti et yem be k̃hũ shamshir bedan cẽ ghilof en nik̃hit. Yem shamshir, wakhti ki dẽ ghilofes̃h dek̃hti, yi mitres̃h vitey. Wakhti ki yet het̃es̃h kerti, beh amr-e Khudowand-e Karim, beh amr-e Imom, hũb qaloches̃h daw kerti, cem k̃hũ ghilof’nes̃h ki nik̃ht. Cem k̃hũ ghilof en ki nik̃ht et k̃hati: “Yo Muhammad Yo Ali” k̃he skem sari awwal hawolayi kert.Yem sar-e duwwumi di. Sar-e duwwum rewzdey tem khis̃hka. Sar-e duwwumi di, sar-e suwwumi di, sar-e chohorumi di, sar-e panjumi di, sar-e haftum et beh zabon or vit. K̃hati: “Sarayi tana-e mo neh bud.”Podshohbachah k̃hat: “Ghilof az khanjar-e mo neh bud. Ya’ni yem ghilo dem khinjgar en z̃hũnen nast, digar khalgen.” Sar-e haftumi beh dek̃ht et yan yem tana bedon cem hawz en tem das̃ht mamiz kertey et was̃htey.
Tem das̃ht ki was̃hti, ayem beh chunon-e makhluq jam’i viti, ki m khalg sari didig̃h , ki yem khalg pũdhi didig̃h, ki yem chap sari didig̃h, yem chap pũdhi didig̃h.
Yan, yem Podshoh dẽ k̃hũ Wazir en, diyor en, kanizek et nafar’v en wezdi et dẽ hayrati wereg̃heni. Yem hazoron juwonish, diyetk k̃hũ tambun dem wũk̃hen. Yũwes̃h k̃hand wuzem shitey, yũwes̃h k̃hand, wuzem shitey, yũwes̃h k̃hand, wuzem shiti. Yemish dẽ yoman en jang viti. Yũwen sar mayda, yũwen pũdh mayda, yũwen dhast mayda.niv ya pũrchodh wezdi dem Podshoh pũrũt. K̃hati: “Ye PodshohSohib! Ya juwon ki yem az̃hdahori ce shitk, yow dem makhluq dest nast.Yow dẽ harjay ce, yow k̃hat mũshetki. Tu az̃i go ki yi dah ponzdah hozirbosh-e k̃hũn sũtũy. Adem diyor dest az̃i khun pẽ khun, khun pẽ khun, s̃hukurg et haya juwoni got. Likin, dẽ har khuni ki yo mard yo zani ki ce tu, ya kũ beh didan-e yem az̃hdahor wezgey. Khunish sof kholi. Likin, dẽ kum khuni ki mardina got, dũrz yow wũzũm.”
Dẽ ghayr-e hayet kimpirzan adem juwon et ada k̃hũ dheg̃hdek en dem khun haletu.De ghayr yav, yi mũrchek be ne haletu to beh didan-e az̃hdahor wegev tu. Yem dah ponzdah nafar adrem behdon. Ya pũrchodh khati: “Podshoh Sohib! Yowen tru qism shart. Shart-e awwali ma’r k̃hat ki ayem az̃hdahoren yow sar chihl sir wazmini. Wuz yem chihl sir askem k̃hũ pisek yanglek truloy wuch carem kat̃em ta chinor, truloy dem ben.” Yem hazoron juwonish ki wezin yem sares̃h ki wuch caren, cem shet en yiloy taptes̃h ney. Mũft a ki tem birin yow yunden. K̃hũ pũdhes̃h da kalus̃h din, da’n barobar ney. K̃hũ shamshir da ghilof dinen, da’n barobar ney. K̃hati [ya pũrchodhe]: “Tu yi da ponzdah nafari bar chapa go, yow dem diyor s̃hukurg et dẽ yi khun ney dẽ yi khun yow goten.”
Yan, dah ponzdah nafari dem diyori stet, tawr-e qisa et okhir dem kimpirzan jay yem Podshohbachahev gotey. Got’v et yem hozirboshish wezdey k̃hatev”Saken ki dem s̃hahr et bozor en ki s̃hukurdey, ghayr-e hayem ti khun e, sake yi tiflen dẽ kum khun ne wind. Dem ti khun hayem juwon tey et sak yem juwon yunden.”
Kimpirzan k̃hati:”Yet z̃hũ petreki ghafch s̃hẽkafki et wuz yiloy yemer rakhnig̃h dem chalek k̃hetkem. Yi kũmpalekem tra pũdh pich k̃hetk et yet drem k̃hat shunder cart.” K̃h̃nd: “Ney nan. Harchiz ki ce hũmũt, sak yem juwoni bah pish-e Podshoh yunden.” Yan, hũb nafar skem yi palewe-e dast et hat nafar skem yi palew-e dast et yutev.Ya pũrchodhe ya Podshohbachayi disht. Yow wezdi k̃he ya Podshoh’ri k̃hat: “Podshoh Sohib! O, yagon bu mitr yoy tru mitr ce, hũb nafar skẽ yi dast, haft nafar skẽ yi dast, hada hat nafar-e dest haya juwoni ce, yowe ya [az̃hdahor] shitey.”
Ayem Podshoh be gezdi, trẽ yoman gardanev wodort,skem c̃hez̃hevi bayi kert et k̃hũ dhasti ra gardani kart k̃hati: Tawi k̃hater Podshoh go’m et k̃hat ta’r wazir.” K̃hati: “Ye Podshoh! Wuz k̃hater Podshoh.” K̃hati: “Khay, wezi Wazir ma’r woc.” K̃hati: “Ye Podshoh! Wuz k̃hat k̃hater Wazir.” K̃hati: “Khay, haft dawlati dẽ zir-e asar-e maz̃h. Adem haft dawlati ce har raqam chakar di, cẽ taraf-e maz̃h en ozodhet.” K̃hati: “A yet ti qisa sahi.”
Khay,yember gha poyindozev kart. Harkuy gharib et nochor, kuy bu gaz, tru gaz et cẽbũr gaz acem kola’nev dez̃hd. Gha qadr et izati yemer kert. Sahar nag̃hdin gezdi’v, choy dẽ yoman en pitev. Yan, ya Podshohbachah cẽ Kufor Podshoh en anoh beh Khudhoyi kert et acem en harakati ki kert et wezdi dem kimpirzan s̃hik̃h. Yow-e Asp-e Bod dem kimpirzan jay tu. Yet i pẽyi wũs̃hnogh k̃hetu. Wezdi et k̃hũ Asp-e Bodi dez̃hd ki yemi pẽ yi wus̃hdun khẽs̃hetu . Woz yi panz̃shash lag ripyayi kimpirzaner reti. Ya k̃hũ Asp-e Bodi siwar viti. Yem Asp-e Bod ki acem en parwoz kert et ayn dẽ Qil’a-e Gũl-e Qũrbon adem awli khamdi. K̃hũ Asp-e Bodi dẽ yi mikhi vast et atem qamchin dasta en takht-bar het̃ kerti. Tayin kerti ki dũrbini trem c̃hez̃hm et rem das̃ht nag sayles̃h cart [Gũl-e Qũrbon].Tosh Khon be salomi kertey.
Salomi kert et yow be far g̃hirdi ki Tosh Khoni.Yem k̃hũ dũrbini dra’r kart et tẽr yoman gardanev wodort et beh ishq-e pok-e k̃hatev askem chaparka cuskev was̃hti. Yagon yek so’at, du so’at to seh so’at yem’v-e dast trẽ yoman gardan et Gũl-e Qũrbon beh zabon or vitey. K̃hati: “Podshohbacha! Wezi k̃hũ kamari dẽ maz̃h en wosil car.” K̃hati: ”Bibijon! Agar yutem tow, beh nikhoh-e Mũsalmoni taw yundem, beh nomardi taw neh yundem.” K̃hati: “Kho, wez! Dũrz maz̃h et redh.“ K̃hati: ”To dẽ Kufor Podshoh en jang ne carem, yo ayem ki Kufor Podshoh maz̃h shit, yo yem ki wuz yowi shayem. Ki yutem taw, beh mardi tawi yundem, beh nomardi taw neh yundem.” K̃hati: “Khay, ti ikhtiyor. Bu shartem ta’r k̃hat, tawi z̃hũ qisa ne wodort. Niv ti ikhtiyor.”
Yir ki dẽ Ob-e Dishu wezdi et dhast chap trẽ yoman gardan et tẽ k̃hũ dhast-e rost en chaqa kert et distorkhun tẽ pũrũt oristah vit et haft raqam ta’om tem’v-e pũrũt oristah viti. Yemish cem haft raqam ta’om en yig̃hun takah ta k̃hũ g̃has̃hev dik̃ht.
Yem distorkhun trem nag g̃hũrtetk viti et k̃hati: ”Gũl-e Qũrbon-e Shirin! Giz dirishi-e mardonagi car.” Yem reg̃hde dirishi -e mardonagiyi kert et yi kalo-e simasibi skẽ sar dek̃ht et wezdi et adem Tosh Khon pũrũt cherni. Woz Tosh Khon far g̃hirdi et k̃hati: “Gũl-e Qũrbon-e Shirin!Rec̃h shadh khimah wũzũm.” Yow woz reg̃hde, shadh khimah-e digari wozom et yemi skem k̃hũ yash-e s̃hik mahkami vast et k̃hati viti siwor. Gũl-e Qũrboni kart k̃hater qinjgha. Acem en yem yash ki parwoz kerti, reg̃hi ru pẽ ruy-e kufor Podshoh-e qil’ah. Ska daryo-e lav shadh savz khimayi dek̃htey.
Shadh savz khimayi ki dek̃hte, sahar nag̃hdin Kufor Podshoh beh tahorat niyes̃hte ki ru pẽ ruy-e z̃hũ qal’ah shadh savz khimayi. Yem k̃hũ nafari stet. K̃hati ki tu rec̃h yem nafari didig̃h ki yem nafar z̃hũ dust hũmũt yoy z̃hũ dũs̃hman me hũm̃t, yoy kudom modargir-e Gũl-e Qũrbon me hũmũt. Ya khabar ahwoli ma’r wũzũm.
Yem ki wezdi, Podshohbachah cem khima en niyes̃hti et k̃hati: “Ye Kufor Podshoh nafar! Tu rec̃h Kufor Podshoher k̃han ki ti dus̃hman Tosh khoni. Yowes̃h dẽ tow en jang cart. K̃hũ tiyorig̃hi car ki yowes̃h dẽ tow en jang cart.”
Yem reg̃hdi et yem gap et guzori Kufor Podshoher k̃hat. Kufor Podshoh k̃hũ jirga’er remet ki jam’a wocen. Beh nuk-e tigh-e oftob haft to hafttod solina nafar jam’e viti. Yem k̃hũ Asp-e Bod siwor vit et adem makhluq desti chern et ki dek̃hti et dek̃hti et dek̃hti ki khũn-e hisob poh beh rikob wezdey. Yem Tosh Khon far g̃hirde atrem mũrdũm nag . ̃k̃hati: “Ye barodaron’vi, ye modaron’vi, ye pardaron’vi! Sav dẽ maz̃h en ahd u paymon kertu’v ki tu ki dẽ kufor Podshoh en jang kert, hada wakht sak dẽ tow en kũmek caren. Khũn-e hisob poh beh rikob wezdi. Sayish rec̃hev, sa wazironish, Kufor Podshoh wũzmev adem maydon. Wuz et yow dẽ yoman en baghal wũdren, yoy yowes̃h maz̃h shit, yo wuz yow shayem.Digar ney, yem digar mũrdũm, acem jang et jadal en hifz et muhofizat wocen.”
Yan ya wazir-e dast-e rost et wazir-e dast-e chap woz lupter sohib-e mansabish reg̃hdi’v et Kufor Podshes̃h ne kimit. Beh zur dem dastev yow wodort et yem lup sohib mansabish tem s̃hin yem lich din et wozomdev beh zur dem maydon. Tosh Khon be cẽ k̃hũ Asp-e bod en khamde et yemev dẽ yoman en baghal wodort. Yi baghal, du baghal et dẽ seh baghal Tosh Khon Kufor Podshoh chapa kert. Chapayi ki kert k̃hũ shamshiri dez̃hd et yem sar kẽt̃aker et Kufor Podshoh beh owoz bũland vitey. K̃hati: “Ye Tosh Khon!Atum maz̃h lecer ki wuz yi gilos yupk puv’m et yan adrem k̃hat bũnem et tu z̃hũ sar resdhũv.” Tosh Khon far g̃hirdi et k̃hati: “Ye Kufor Podshoh! Tu alabat beh fand et farib cẽ z̃hũ dest en redh ki beh bahona-e yi gilos yupki wuz cem-e pũrũt en redh’m et yi jay k̃hat mũshem. Ti’ni tum qudrati tey a ki tu cẽ Tosh Khon dest en k̃hat nik̃hind?” Yan, k̃hũ shamshir dez̃hd et yem sari resdhovd et yemev di dẽ yi jũwol et yutev bondev dẽ yi daryo et yemev gumagur kert.
Yan, ayem Gũl-e Qũrbon-e tati ki cẽ takht en ce rẽwz’vetu et yemi khona-nashin k̃hetu, hayem Kufor Podshoh k̃hetu. Beh zarb-e shamshir Gũl-e Qũrboni k̃htu k̃hater fotiha. Yan, ayem Tosh Khon reg̃hdi et Gũl-e Qũrbon-e tati wozomd, yemi de sar-e takht nidhovd. Wazir-e dhast-e rost aya Wazir-e dhast-e rost, Wazir-e dhast-e chap aya Wazir-e dhast-e chap. Yem mũrdũm yem’rek gok̃hti ra’yad. Yemi beh takht et bakht et bo murod dẽ maqsad g̃hatovd, hayem gũl-e Qũrbon-e tat. Hayem Kufor Podshoh yemi cẽ takht en rewzũvetu et yowi khona-nashin k̃hetu et k̃hati skẽ takht niyngtu. Dem spo Afghonistan truy cẽbũr ra’yisev yoman ce shitu, ayem rang.
Yan, yagon yi hafta adrem haldev et ayem Gũl-e Qũrbon tat far g̃hirdi et Tosh Khon nag k̃hati: “Ye Tosh Khon! Maz̃het dẽ z̃hũ mũrod et maqsad g̃hatovd, wezi ki niv taw dẽ ti mũrod et maqsad g̃ha’vem.” Yan, adrem haft shabonaruzi tuyi ret et ba’d cẽ haft shbona ruzi en beh nikoh-e Mũsalmoni Gũl-e Qũrboni nikhoh kert Tosh Khon’rek.
Yemish drem dem hawli, ym’ver ki hawli alohida retu, dah ponzddah nafar yemver oshpac retu. Yagon, panz̃ mũy a shadh mũy a drem haldi’ev et yan acem en Posh Khon Gũl-e Qũrboner k̃hati ki rec̃h k̃hũ ijoza et z̃hũ ijoza cẽ k̃hũ tat en dũrz. Ti tat saker du’o rand et sak bah khayr u khubi k̃hũ wataner rec̃hen. Yan yem Gũl-e Qũrbon reg̃hdi et yem gap et guzori k̃hũ tater k̃hat et yem tat k̃hat: “Wakhti ki z̃hũ petr Tosh Khon khohish-e k̃hũ watan kerk, Khũdhoy-e pok ya’r nik et mũborak cart. Bu rẽwor ma’r ijoza randev et wuz sav tus̃ha u talkhon barobar carem et savi bah khayr u khubi rukhsatem.” Tũsha u talkhon ki yem k̃hech et choy et z̃hi go.
Yan, yem Podshoh reg̃hdi da bozor et k̃hũ domoder dirishi gok̃ht et k̃hu deg̃hder saripohi gok̃ht. Hũb kanzeki k̃hũ dheg̃hder gok̃hti et yaver saripohi gok̃hti.Bu asp-e kũleki yem en tu yem Gũl-e Qũrbon taten, yem yi asp-e kũleki gok̃ht k̃hũ dheg̃h’rek et yem yi asp-e kũleki ret k̃hũ domod’rek. Kũlek [vitey ]ya’ni dẽ kũlek ce kat̃en.tra spo watan go’nen. Pokiston ne dishem. Yow mast wost niya. Yow mast wost yan ki yash k̃hũ pũdh wuch ce cart, ey yow mast ya’n wost dẽ kũlek. Yi jay joh be joh.Beh qism-e dẽ yi kut̃a yupk, yem wus̃h, yem yũrk, tamomi chiz dem kut̃a joh beh jo wost. Khay, yagon panj moh, shash moher yowes̃h yan diwona wost.
[Khay], yan acem en [Podshoh jay en]yi chihl khichir-e zar et ziwari k̃hũ dheg̃her vũri kert . Zari ziwar dẽ zamon-e qadim ye hayem brenj et kol et yem z̃igover zar et ziwar k̃hẽnaker tiwetkev.Niv dem zamon brenj k̃hanen et kola k̃hanen et rug̃hn k̃hanen et yem z̃i go sobũn et shirini. Chihl khichir zari ziwar vũri kert et dah ponzdah nafar det chihl khichir zari ziwar n et yan cem en Tosh Khon mis et Gũl-e Qũrbon ska cẽbas et yem hũb kanizek digar dem hũb yash’v en yemish, skem cẽbas reg̃hdi’v. Chandiho das̃ht et biyobon, kuh et kuhzorev dik̃ht et dẽ yi das̃ht-e mustatilev g̃hati. Yem Tosh Khon far g̃hirdi trem k̃hũ dah ponzdah nafar nag k̃he K̃hati: “Ye barodaron! Wuz dẽ Gũl-e Qũrbon en mister rec̃hem ki saver yi choyi, yi k̃hechi barobar carem. Sayish ohista ohista dem chihl khichir en dem khur en (dem spo watan khur) et vũr’v en sayish ohistah ohistah weziyv.
Yan, Tosh Khon mis et Gũl-e Qũrbon ska cẽbas skẽ yash siwor et yem yig̃hun nafarish skem jilaw et yem hũb kanizek skamev cẽbas. Yemish wezdiye et adem Tosh Khon awli cẽbas yi kona sũroy tu, yi kona kut̃a. Yem Tosh Khon drem khamdi et far g̃hirdi trẽ Gũl-e Qũrbon nag et k̃hati: “Ye Gũl-e Qũrbon-e Shirin! Adrem yig̃hun nim so’at matal woc. Wuz adem k̃hũ tat-e ricn-e lav rec̃hem yiloy pũr kũs̃hũyem ki ya z̃hũ tat et nan zindayi yoy mũrdayi. Yemish chiz sũrat et ahwoler.”
Yem kut kuchayish kũ cẽ dast-e borish et zem en kũ beng. Biyupkig̃h en bogh et buston kũ bibora et west vitki. Ya’ni, kũl beh holat-e kharob. Aya nag̃hdi ki Tosh Khon wezdi ce, aya nag̃hd yem-e nan yinot windi ki Tosh Khon dẽ Gũl-e Qũrbon en wezde.
Yem Tosh Khon wezdi et adem ricn lav et yem k̃hũ tati ra kẽlapoy didig̃hd et ya tat beh muy-e safid vitki yek sad u bist sola. Ya nan be muy safid vitki yek sad u bist sola. Yem Tosh Khon dem ricen lavi yem pũr kus̃hũyde ki ko ghali ki z̃hũ k̃hũyish bayd k̃hanen ki kumyor k̃hũy bafteres̃h bayd k̃hand, kumyor kharob. Yow nazari tu tayin, Tosh Khon nazari tu.
Yem Tosh Khon nan far g̃hirdi tra k̃hũ dhay nag, trem k̃hũ tru dheg̃h nag et k̃hati: “Wudh nag̃hdem yinot windi ki Tosh Khon dẽ Gũl-e Qũrbon en wezdey.” Yem k̃hũ cẽqlayyor dheg̃hdi nik̃hti et k̃hat: “Ko tu yiloy dem sar-e ark niwiz, yi baydi k̃han ki z̃hũ pũzũv kamek khũsh wost.” Yan yem cẽqlayyor k̃hũy niyes̃hte dem sar-e ark et yem Tosh Khon’rek bayd k̃hat. K̃hati:
Khobak didam ki Tosh Khon omad
Qati Gũl-e Qũrbon omad
Qatlaand shudeh lashkar-e kufor
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharador-e tuwam
Yem cẽqlayyor k̃hũy dem sar-e ark yem Tosh Khoner baydi k̃hat et yem cherni et yem nan dem en gha khũsh et khũshwakht viti et yem k̃hũ cẽlay dheg̃hder k̃hat: “Tu’t k̃hũ vũruter gha khũshruy bayd k̃hat. Tu niv niwiz yem owliyev ob poshi cart, pok pokiza car et z̃i Khũdhoyjoni teya ki Tosh Khon dẽ Gũl-e Qũrbon en wizit.” Niv, az̃iyes̃h ne disht ki Tosh Khon dem ricen lav yem pũr kũs̃hũydes̃h.
Yem nan yem k̃hũ Moh Begiyor dheg̃her k̃hati. K̃hati: “Ko tu niwiz dem sar-e ark, tu k̃hũ vũrũter yi bayd k̃han.” Yem Moh Begiyor k̃hũy niyes̃hti et k̃hũ vũrũter bayd k̃hatey. K̃hati:

Khobak didam Tosh Khon omdad
Qati sih wu du sawor omad
Qati Gũl-e Qũrbon omad
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharador-e tuwam

Yem bu k̃hũ baf bayd k̃hati yem k̃hũ vũrũt’rek lekin yem lupyor k̃hũy hamisha du’o-e badhes̃h kert. Yem lupyor dheg̃h hamisha du’o-e badh yem k̃hũ vũrũt’res̃h kert. Yem lupyor dheg̃h niyes̃hte dem sar-e ark et yem Tosh Khoner baydi k̃hatey. K̃hati:

Khobak didam Tosh Khon murdah
Chashmo-e Tosh Khon zogho khurdah
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharador-e tuwam

Drem k̃handes̃h ki maz̃h yinot wind ki Tosh Khon mertk et yem c̃hez̃hmi’v zoghe ytik. Ayem lupyor k̃hũy az̃i k̃hand. Ya bu k̃hũyev baf baydev k̃hũ vũrũter k̃hat. Yem Tosh Khon dem ricen lav tu et k̃hati: “Khay, k̃hũ! Ya z̃hũ bu cẽqaly k̃hũyev ma’r gha khũshruy bayd k̃hat. Lekin, tu’t z̃hũ lupyor k̃hũy k̃he du’o-e badhet ma’r kertey. Wuz yiloy yem k̃hũ mehmonev rukhsat carem et yan pas z̃hũn dẽ tawn yarki.”
Yan woz Tosh Khon yi bayd cem ricen-e lav en k̃hati.

Bogh-e man bukhor-e man
Darakht-e maywazor-e man
Yo Gũl Qũrbonat shawam
Yo Gũl kharador-e tuwam
Yem bayd yem Tosh Khon ki k̃hati, ayem sado yem nan dishtey. Yan yem nan dishti ki z̃hũ petr dem ricn-e lav tu. Yem boghish kũ wesk vitk. Yem diworlish kũ tika tika vitk et was̃hk. Yem ya k̃hũ bogher baydi k̃hat. Yem nan dishti yem k̃hũ petr-e owoz.
Yan, Tosh Khon mis et Gũl-e Qũrbon cẽbas et wezdi’v adem darwoza pũrũt et yem tat et nan niyes̃hti. Yem tat awwal wezdi et atrem Tosh Khon gardani wodort skem c̃hez̃hmev yemi bah kert, skem ruy yemi bah kerti. Yem [Tosh Khon] k̃hũ dast-e rosti dek̃hti rem k̃hũ jibek et yi rumoli nik̃ht et tem k̃hũ tat-e ruyi dast dik̃ht et yem tat beh amr-e Khũdhowand-e Karim, shonzdah solina bacha vitey. Yowi az̃i Khũdhoyjon a. Yow naziri tu niya. [Niv], ya Nan wezdey, trem k̃hũ petr-e gardani wodort et skem c̃hez̃hev yemi bayi kert et skem ruy yemi bayi kert. [Tosh Khon] k̃hũ dast-e chapi dek̃hti rem k̃hũ jibek et yi rumoli nik̃ht et yem k̃hũ nan ruyi dast dek̃hti ki yem nan beh amr-e Khũdhowand-e Karim shonzdah solina pũrchodh vitey.
Ya bu cẽqlayter k̃hũyish atrem Tosh Khon dhastpũdh wazen et yow dhast ba caren et yow pũdhes̃h ba caren. Ya lupyor k̃hũy dẽ Tosh Khon’nes̃h kala-e dhast dik̃ht. Yan, far g̃hirde k̃hũ lupyor k̃hũy’ri k̃hat: “K̃hũy! Wuz yiloy yem k̃hũy mehmonev rukhsat carem et yan woz z̃hũn dẽ taw en yark.“
Yan, yem dahponzdah nafar dem khur’v en, vũr’v en, wezdi. Panz̃shadh kẽlayev dremi chek̃ht et yem pũt̃ok et qũmochduni et z̃igo’v en yav qadr et izat badon kerti. Dah ponzdah ruz yemev badon nigah kerti.Yem’ver woz sar-e pushoki gok̃ht et ayet bu asp-e kũleki ki Gũl-e Qũrbon-e tat ayem k̃hũ dheg̃hd et domoder ce ratu, ayem tosh Khon tat cẽ tarat-e k̃hat en aya bu asp-e kũleki yan woz steti Gũl-e Qũrbon tat’rek.
Woz chihl khichir-e digari zar et ziwari badon vũri kert, cẽ tarafi k̃haten Gũl-e Qũrbon-e tater vũri kert woz acet shadh kanizek en yi kanizeki lekert de Gũl-e Qũrbon en. Yem shadh kanizeker sar-e pushoki gok̃hti. Yemish acem en badon reg̃hdi’v et ikhtilotev Gũl-e Qũrbon-e tater kerti: “Saltanati ki Tosh Khon taten ce, ti saltanati nimi yow saltanat nast.” K̃hatev: “Yaw dẽ yi rẽwor panz̃ kẽla et shadh kẽla chek̃ht. Mũrdũmer k̃hech rand. Tu’es̃h dẽ yi mũy yi kẽla ne kecer.Yan yem gap et guzori Gũl-e Qũrbon tater badaon haya nafarev kert ki ce wakht yaa’sh adra g̃hatev.
Yan, adrem nafarev jam’ẽ kerti. Yan, yem jangalev miyon bũrev kerti et yan adremi wozomd yi bu yash. Yi g̃hes̃h yash wozomdi, yi mẽdhag. Mẽdhag dẽ Khikwor streyer k̃hanen.Yan, k̃hũ lupyor k̃hũy atem mẽdhag-e bichkami vast, qoyimi vast, et, yem g̃hes̃h yashi skem cẽbas adem jangali ki lekdert. Kho, zamoni qadim, yi shamshir tiwetk. Ayem choqũw et yem rang miltiqish kumer tiwetk. Yan, adem jangal ki dek̃hti ki sar trẽ yi z̃holkh et pũdh trẽ yi z̃holkh et shinger trẽ yi z̃holkh et yem k̃hũ lupyor k̃hũyi gu magur kert.
Yan, adrem haft shabona ruzi tuyi ret et bũzkash beh bũzkashi et pawlwon beh palwoni et har kudom kisp et kor ki ce tu et dem haft shabona ruzi ozodi kert. Yan, ca haft shab et haft ruz en, hayem Gũl-e Qũrboni beh nikh-e Musalmoni wozomd et Tosh Khon adem k̃hũ jo poy-e nikohi kertey.Yan, Khũdhowand-e Karim yavi beh dẽ mũrod et maqsad g̃hadtovdi et Insho-Alloh ur Rahmon ki Imom-e Hozir saki beh dẽ spo spo mũrod et maqsad g̃hatũvd. Ey, hayem tu qisa-e Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon.

Note: I have published the original audio version of the story in Wakhi on Adabiyot-e Gulshan YouTube channel and could be accessed on the following link:
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e K̃hikwor Zhindag : An Impressive Wakhi Folktale from Afghanistan – YouTube

Anjom (Conclusion)
Yi K̃hikw-e hasiyat en, yem dẽ k̃hũ dimogh licerni lozim ki agar ki sakes̃h dẽ Anglisi, Rũsi, Chinoyi (Khatoycha), Porsi/Tojiki, Tũrkchah, Urdu et digar zik’ver k̃hũ khiyolev qayd k̃hak bas wezin nivishetk-e sũrater, dẽ k̃hũ tat yoy nan-e zik, ya’ni K̃hikworer, nivishni tag zur yoy mũshkil nast balki ghafch ziyot oson. Sak boyad ki K̃hikwor ziker k̃hũ zhindag’v et afsona , siyosat, tijorat, sayns, ruhoniyat and az̃i go digar mawzu’ver orom mes̃h nivishn-e bas wezin. Awwalũ sharti yem ki dẽ k̃hat ghayrat et dilchaspi (iloqamandi) paydao k̃hak. Can cẽbas, da maydon rũnd̃ũk et kushish k̃hak. Yan, yi ney yi andoz en dẽ k̃hũ tahqiq et takhliq k̃hũ hisa trẽ pũrũt wũzũmeni bũndyodhi shart.
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e yem ghafch nungi zhindages̃h dẽ digar jay’v-e zhindag be disũvd et dẽ k̃hati nigahdorig̃h k̃hetk. Misolisht yem rang ki Kum zhindagisht ki de Pokiston-e Kũnjũdh woz dẽ Chipũrsan nung kum dara’v-e qisayisht ki tey, az̃igo’ves̃h beh dem zhindag tey. Ya’ni, ce sokht ki Kũmpir diyor-e zhindag, Yishkũk-e zhindag, Rẽvay-e zhuy-e zhindag dẽ Chipũrsan-e dara tey. Yemzel, kum kufor Podshohmes̃h jang-e afsonyi ki tey, yemes̃h saker dẽ Wuk̃h de Kufor Podshoh Qaqa mes̃h ya zhindag-e aks kashi cart. Cem en illowa, kum yi bayd-e bandes̃h ki cẽ Tosh Khon palew en k̃hand,yemes̃h dẽ Kũnjũdh-e Gũlmit-e munosibat en kum yi Porsi bayd tey, Shoh Mũborakbod nung en, dam’nes̃h be mushobihat lecert. Yem z̃ereng mushobihatishtes̃h saker tahqiq-e nazr en ghafch chiz disũven ki boyad tafsili tahqiqev skemev caren.
Zik-e hisober ki sak tayin, kheli K̃hikwor lavz’ves̃h dem goten magam ziyodteri skẽ Porsi (Persian) qolib. Kum lavzisht (lughot) ki dem Porsi tey, yashtev ziyodter Arabi zik en. Garchi, sũdhũyneres̃h yem zhindag ghafch trẽ mis, ya’ni qadimi sũdhũyd, kum Mũsalmon et Kufor-e zikrisht dem ce, yemes saker yem pishnihod rand ki yem zhindagi dẽ Islom-e dawr en, ce sokhtes̃h ki nikoh bayonisht be dem tey woz digar pahluyisht. Ba har keyf, yemi be mũmkin ki yem zhindag ghafch qidim en hũmũyd magam dẽ wakht et zamon en qiti dem zhindagev tabili wozomd, chizer ki yemes̃h skẽ g̃has̃h sina beh sina c̃hit et wizites̃h. Yem zhindag-e nawi’at chiz be ki hũmũyd, yow da k̃hũ jay, magam yemi yi haqiqat ki yem ghafch jolib nazar et dilchasp woz ghafch tafsili zhindag tey kumdes̃h ki khonadoni, samoji, k̃hũynan-mirdina, bahodũrig̃h, ruhoni woz digar pahluves̃h dẽ k̃hat dũrzd et wizites̃h.
Skaska Norodi Pamiri
Yi gha dilchasp suwoli yem ki awwalũ zhindagep ko dẽ kum zik hũmũyd? oyo yem dẽ K̃hikwor zik rost ki ya ney dẽ digar zikev be kumer tey? Kum baydisht ki dem zhindag dest tey, yemes̃h saker yem jawoz yoy pishnihod rand ki asli zhinda alabt de Porsi zik. Maz̃he ghafch kushish ki suma’m k̃he gotem ozores̃h yem Tosh Khon et Gũli-e Qũrbon-e zhindag dẽ digar zikkev be teya? Kum tafsiler ki biyomorz Oghoy Muhammad Iso ki yem zhindages̃h k̃hand, yem zeles̃h digar jayev neyem got. M̃mkini ki hũmũyd de digar zikev, albat maz̃h ne got.Yi muhim khabari yem ki hayem Tosh Khon-e zhindagi cẽ yi Pomiri zik en, kumderes̃h ki Yazghũlomi k̃hanen, de Rũsi zik tarjũma et chobp vitk.Magam, ya zhindagi k̃hẽnaker tumer tafsiler nast kumd ki yi Rũsi donshmand Edlmaneri dẽ yi kitob nivishetk Skaska Norodi Pamiri nungen.
Garchi, yem dilchasp, pũrmaghz woz verz zhindages̃h dremer tra yand niyes̃hte, yemes̃h saker ghafch woz noyoft chizev disũvd. Bibaho sabaqishtes̃h cem en trẽ pũrũt wezin mukhtalif hisober magam yem lozim ki kum mushtraik qadrishtev dẽ insoniyat et samoj’v-e mulung tey, ghafch chizishtev camev wudhg beh haya sokht tuker woz wẽzayn-e wakht be trẽ pũrũt c̃hit. Dẽ insoniyat et insoni samojev ki kum ce kũk̃ht en lup qadri tey, yowi dẽ K̃hikwor dishn et yek̃h wocn. Dishn’res̃h dẽ Porsi (Forsi) donish k̃hanen woz dẽ Arabi yem ilm vite. Ilmi bũnyodhi tawrer bu qismen: zohiri yoy dũnyawi (exoteric or worldly) woz botini et ghaybi yoy ruhoni (esoteric, hidden or spiritual). Yi oson andoz en sakes̃h yem be k̃hẽnak bas wezin ki haya ilm kumdi ki “dez̃hg” tey, ya’ni insones̃h trẽ k̃hũ dhast car dem jahon sẽk khũ mihnat et mushaqat en (mandane knowledge). Woz haya ilm kumdes̃h ki insoner dhetk wost, yoy ato k̃hetk wost cẽ Khũdhoy gẽna’n (ordain knowledge). Kũt̃ter sakes̃h yem’ver “Dez̃hg ilm yoy donish” woz “Dhetk ilm yoy donish” k̃hẽnak bas wezin.
Tosh Khon et Gũl-e Qũrbon-e hadem khũshruy zhindages̃h sak hayem kifch dishn goten: ya’ni dez̃hg (zohiri) et dhetk (ruhoni yoy ghaybi). Din et dũnyo kifch pahluyisht dem verz zhindag pinhon et ayon tey. Ce sokhtes̃h sak yem dishnev Khũdhoy-e ghafch werkhetk makhluq’ver yav-e bafig̃her wũzũmn bas wezin, ce sokhtes̃h adl et insof dẽ khalq-e Khudo mes̃h k̃hak bas wezin. Hayem rang dars’v et sabaq’ves̃h sak cem zhindag en goten.
Dem zhindages̃h saker yem be disũv ki dhetk ilm-e qadri ghafch bũland bah sharti ki haya ilm-e haten yi khalgi yow-e mustahaq et qobil tey ske k̃hũ baf kirdor et amal-e tawwasut en.
Yem zhindages̃h saker trẽ misũ wakht-e kum samoj et farhang (yoy kultur) be disũvd ki ce sokhtep wũrek̃hk hũmũt, garchi kheli chiz’ves̃h sak yem zamon-e lavzev wo tasawurev be goten.
Pokiza khuz̃hgig̃h-e kum tasawur et amal tey, yowes̃h eh dem zhindag saker ghafch ayon wost .Ya’ni, cẽ sokhtes̃h Tosh Khon k̃hat wũdũrt dẽ Gũl-e Qũrbon mes̃h binikhoh k̃hũ jinsi rishtahes̃h pũrũt ne kart. Ce wakhtes̃h ki yav kifch nikoh wost et yanes̃h hawli dẽ liman en k̃hũ kum perkhas̃hig̃h-e rishta tey (life partnership), yowes̃h dẽ amaler wũzũmen.
Yi Musalmon et Mumin mumiwocn-e sabab en, chiz shartishtev woz ce sokht skamev amal k̃hat lozim?Yem az̃igo pahluyisht be dem zhindag ghafch khushruy andoz en amaler wezg.Ce sokhti dẽ gharib et kamzur khalg’v en raftor k̃haker (treat), cereng ki da kũmpirzan-e khunes̃h kheli chizev sak winen. Bilkhusus, kum 16 solina pũrchodh woz digar kharojisht ki az̃hdor en tu, ce sokhtes̃h Tosh Khon de k̃hũ ghaybi ilm en ya zũlm-e khilof pũrũt wizit et ya az̃hdores̃h shit k̃he khalgeves̃h ca zũlm’v en trẽ vich nik̃hind.
Khalg’ver ki k̃hũ zik-e randen et cereng sak amal k̃haker woz kuy ki khalgev fand, z̃huq et t̃or pẽ bezd k̃haker gezdey, yav’ri chiz dorũw et darmon. Yem chizisht be dem zhindag ghafch khũshruy adoz en wezg.
Yi tuy-e rishta’es̃h ki yi tatnan k̃hũ zẽmaner pũrũt wũzũmd magam ya zẽmaner ki yow ne k̃hẽnetk k̃he chiz lup ghamnok woz dardnok yarkes̃h padid wost, yem z̃igo’vev be ghafch baf tariqa en dem aks kashi k̃hetk.

Mindorig̃h (Acknowledgement)
Cẽ kũk̃ht en trẽ mis, wuzes̃h ghafch siposgũzorig̃h k̃hak zoq carem biyomorz Muhammad Iso en kumd ki yi ghafch lup khazina tu skẽ g̃has̃h K̃hikwor Adabiyoten, bilkhusus zhindagen Wudhgi garchi yow dẽ spo mulung nast, yow-e hayem lup hisa K̃hikwor ziker ki kumd dhetk et cem jahon en kuchi k̃hetk, yowep hamish har pus̃ht yod lecert. Khũdhowand yow-e ruher ghafch bũland darajah nasib cart.
Yemzel, ghafch tashakurig̃hes̃h carem Oghoy Jũma Gũl et yow-e fomiler dẽ Kobũl ki yav neh ki saker rostki yem muqa dhet ki wuz yow biyomorz bech en musohiba carem (interview) balki yav lup mizboni trẽ pũrũt wũzũmner. Ghafch ghafch sipos.
Yem rang, wuzem ghafch ziyot khũsh et mamnun cẽ Oghoy Mir Ali Wakhoniyer, z̃hũ shogerd-e aziz cẽ K̃hũndũt en, ki yow maz̃her kum rahnumoyi et kumeki ki kert woz vẽdek’vi saker hamwor kert.
Hayem sokht, wuzes̃h ziyot tashakurig̃h carem z̃hũ dust-e mahtram Dr. John Mocker, cẽ California-e Donishgoah en, ki yow hayem muqayi ma’r dhet dem Tahqiqi projekt k̃he wuzem Afghoniston rẽghde to dẽ Wuk̃h (Wakhon).
Tra yand niwizn en trẽ mis, wuz khohish carem ki cẽ cẽbũr woz muhim khalgev en cẽ k̃hũ pũzũv en mindorig̃h carem ki yashtes̃h dem z̃hũ ilmi yarkev yi ney yi tariq en ma’r dhast ras̃hũven, ya’ni kumek et yori woz pũzũv vanden, ce males̃h beh ki yav zahmat randem. Yem shakhsiyatisht z̃hũ mahtaram vũrũt Ghulom Amin Beg woz z̃hũ aziz dustisht Vatani Alidodov, et Dr. Chorshambi Ghoyibnazarov cẽ Tojikiston-e Wuk̃h en, woz Dr Livia Holden cẽ Oxford-e Donishgoh en.
Okhirer, wuzes̃h ghafch s̃hobos̃hig̃h carem k̃hũ dust-e aziz Hayder Mũroder, cẽ Zudkhun, Chipũrsan Kũnjũdh en, ki yow hadem Afghoniston-e safar dẽ ma’n hamro wezde woz ma’r madador vite.
Wazohat: Wuz yem loziman qabũl carem ki hadem k̃hũ nivishetkep zarũr wuz rẽpak̃hk hũmũyem, bilkhusus kum harfev hija k̃hak ki tey, ya’ni kum ishitobyisht dem spelling ki wũrek̃hk, chizer ki maz̃he k̃hũ wing (nazar) nũsetk k̃he nivem cẽ c̃hez̃hm en ma’zur vitk magam kum software ki tey yow-e barakat en tum’res̃h beh nivishem. Hayem dẽstan kum’res̃h be ki saver chiz diqar et mũshkil wizit, maz̃her bakhs̃hish carit (carev) chizer ki kuy khalg z̃hũ dhast nast ki yow wakht nik̃hind k̃he yemev tayin car et kum rẽpak̃hk spelling ki tey yave dhir cart. Baharkeyf, tag chiz ne wocen timiker chiz wocni behtar. Hadem z̃ereng khiyol-e dest, wuzes̃h k̃hũ nivishetkev, yow Anglisiyer hũmũt yoy K̃hikwor et Urdu woz Porsiyer, wuzes̃h khalgev zahmat ne randem et yem’ves̃h chop et shoyah carem.

You Might Also Like

No Comments

Leave a Reply